________________
૪૯
૫૦
બ્રહ્માકુમારીનાં નામ કે નિશાન નહોતા. આજે આબુ તેમનું સૌથી મોટું મથકે બની ગયું છે. બીજા બધા જ તેમનાથી ઢંકાઈ જાય છે. જોકે, આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે તો આપણું દેલવાડા જ પ્રસિદ્ધ છે. આજે આરણા ચોકીએ મુકામ છે. બે પહાડીની વચ્ચેના ખાંચા પર આરણા ગામ વસ્યું છે. ચોતરફ લીલી હરિયાળી તો છે જ, તેમાં ખજૂરીઓ દૂર દૂર ઝૂલતી દેખાય છે, ઊંચી કમાન જેવાં થડના છેવાડે લાંબા પત્તાં ફેલાવીને દિવસરાત ડોલે છે. હવાને આ ખજૂરીના સંગે નશો ચડે છે.
ચેત્ર વદ-૧૦ઃ દેલવાડા ગઈકાલે આખી રાત જાણે દરિયાના મોજાં ઉછળતાં રહ્યાં, તોફાને ચડેલો વાયરો ઘેઘુર વનઘટાને રમાડતો હતો. પાંદડે પાંદડે નટરાજનું નર્તન ચાલ્યું. આરણા ચોકીની ધર્મશાળામાં મકાનની વચ્ચે ચોગાનમાં આંબો, ગુલમહોર ને બીજું એકાદ ઝડ છે. વિરાટના હીંડોળે બેઠા હોઈએ એવો ઝૂલાવો અનુભવાતો હતો, વૃક્ષો દ્વારા. સવારે વિહારમાં હવાના હીલોળા વચ્ચે આબુ ક્યારે આવી ગયું તેની ખબર જ ના પડી. આબુ તળેટીથી છેક ઉપર સુધીનો રૉડ ઘૂમરાતો, ચકરાતો આગળ વધે છે. ગાડીને કોઈ રોક નથી હોતો. આબુ આવે તે પહેલા ટોલનાકે ગાડી અટકાવવી પડે. મૂંડકા વેરો ભરવો પડે. માથા દીઠ દશ રૂપિયા ભરવાના. સરકારી કાયદો છે. સડસડાટ ચાલી જતી ગાડીઓ અહીં લાઈનમાં શિસ્તથી ઊભી રહે, મશીન ધીમે ધીમે ઘરઘર અવાજ કરે. મૂંડકું ભરાય એટલે ગાડી સીધી ગિયરમાં, વિદેશી પ્રવાસીઓ અને સાધુસંતોનું મૂંડકું લેવાતું નથી. અમે લોકો ઑફિસ પાસે ઊભા રહ્યા. ભીંત પર આબુનો નકશો હતો તે જોયો. પોલીસ સાથે વાત કરી નીકળ્યા. આબુ જવાનો રસ્તો સીધો હતો. દેલવાડા માટેનો રસ્તો આગળથી વળતો હતો. અમે ભૂલથી આબુના રસ્તે ચડી ગયા. રસ્તો વળતો હતો તે જોયો. પણ જવાનું મન થાય તેવો રસ્તો ન લાગ્યો. એટલે સીધા ચાલ્યા રૉડ પર. ચાલતા ચાલતા એક પાણીવાળા ભાઈને પૂછ્યું. એણે પાછળ રહી ગયેલા રસ્તે જવા કહ્યું. અમે પાછા ફરી એ રસ્તે વળ્યા. વિહારમાં નવા રસ્તા અને નવા માણસ મળે. પૂછવાની શરમ રાખીએ તો રખડી પડીએ. રસ્તો પૂછવાની શરમ, નાનપણમાં બહુ આવતી. કેવી રીતે પૂછાય ? પૂછીએ તો આપણી કેવી છાપ પડે ? હવે વિહાર કોઠે પડી ગયો છે. રસ્તો પૂછીએ ને અલકમલકની વાતો પણ પૂછીએ. નવા માણસ સાથે વાત કરવામાં સંકોચ
રાખીને ચૂપચાપ રખડી પડવું હવે નથી ફાવતું.
દેલવાડાનો રૉડ શાંત હતો. સવારનો સમય હતો. આકાશ ઉઘડી રહ્યું હતું. હવે તો બસ, ઘડીઓ ગણાતી હતી. આજે ભક્તિના શિલ્પતીર્થને જુહારવાનું હતું. પગ ઉતાવળે ઉપડતા હતા. નાની ટેકરીઓ, ખજુરીઓ, કોઠીઓ બધું પાછળ રહી જતું હતું. અમારી આંખો બેતાબ હતી, દેલવાડાનાં મશહૂર જિનાલયોનાં દર્શન કરવા.
આખરે અમે પહોંચ્યા. જૂની ધર્મશાળાના મુનીમે રસ્તો બતાવ્યો. ઉછળતાં દિલે તીર્થના પરિસરમાં પ્રવેશ્યા, વિમલવસહિમાં પગ મૂક્યો અને...
ચૈત્ર વદ-૧૧ : દેલવાડા વિમલવસતિનાં પ્રવેશદ્વારની ઉપર છતમાં ઘુમ્મટ છે. હાથીની બે કતાર મંદિરજીનાં છજાને બંને તરફ અઢેલીને ઊભી છે. છજા માં જ માનવી નાચતાકૂદતા આનંદયાત્રામાં ચાલી રહ્યા છે. છતના ઘુમ્મટમાં આ જ આનંદયાત્રા ગોળાકારે ફરી રહી છે. તેમની ઉપર હંસલાઓ ટોળું બનીને વલય રચે છે. તેમની ઉપર સભા ભરાઈ છે. ઘુમ્મટની ગોળ પટ્ટીએ સભા ગોઠવાઈ છે. એક ગુરુભગવંત બેઠા છે, સામે સ્થાપનાજી છે, પાસે હાથ જોડીને શ્રાવક ઊભો છે. કદાચ, ગુરુભગવંત એ જ શ્રી ધર્મઘોષસૂરિજી મહારાજ છે. શ્રાવક એ વિમલમંત્રી છે. વિમલમંત્રી જીવનમાં થયેલાં પાપોની આલોયણ માંગે છે. ગુરુ આબુ પર તીર્થ રચવા જણાવે છે. ઘુમ્મટમાં આ દેશ્ય દેખાય છે. તો બીજી તરફ સભા છે. તેમાં રાજા બેઠો છે તે કદાચ, ભીમદેવ હોય, વિમલમંત્રીનો રાજા . આ જ ઘુમ્મટમાં વિશાળ હસ્તિસભા છે. ઘુમ્મટ ગોળ હોય. છત ચોરસ હોય, ગોળ ઘુમ્મટના ચાર ખૂણે ત્રિકોણ છે. તેમાં કિરમિથુનો છે. એક મિથુન બંસરી વગાડે છે, બીજું તંબૂરો વગાડે છે, ત્રીજું તબલાં વગાડે છે ને ચોથું નૃત્ય કરે છે.
પ્રવેશ ચોકીના બીજા ઘુમ્મટમાં અશ્વસેના હણહણી રહી છે. આ ગુંબજની નીચે મંદિરની ઇજાની ઉપરનો પાટડો છે. તેની પર હાથીની હરોળ ઊભી છે. એક હાથી સૂંઢથી બળદની ડોક પકડી તેને ઊંચકી રહ્યો છે. તેનો કાન તેનો માલિક ખેંચી રહ્યો છે. આગળ એક હાથીએ કોઈ માણસને ભીંસમાં લીધો છે. બે દંતશૂળ પર માણસનું શરીર છે ને શરીર પર સુંઢ ભરડે વળી છે આગળ
