________________
૧0
આબુના પડછાયા
વૈશાખ વદ-૨ : લાંબડિયા રસ્તે ચાલવાનું જારી હતું. જમણા હાથે દૂર એ દેશ્ય દેખાયું. આગ જલતી હતી. તેમાંથી તણખા ઉડ્યા, ઉપર ચડતા હોય તેમ. ઉપર પહોંચ્યા પછી બે બાજુ વેરાયા. પાછા સંકેલાઈને નીચે ખર્યા. બીજી વાર તણખા ઊંચકાયા. ઝાડનાં તળિયે આગ હતી. તણખા થડે પર થઈને ઉપરની ડાળેડાળ પર પથરાયા. ત્યાં જ અટક્યા. ઝબૂકતા રહ્યા. અંધારું હતું. સુમસામ મારગ હતો. દોઢ ખેતરવા આઘે આ બની રહ્યું હતું. તણખા ખ૨. ઉપર આવે ને વળી નીચે વેરાઈ પડે. તણખાની ૨મત ચાલતી હતી તે ઝાડની લગભગ સમાંતરેથી, એ જ દોઢ ખેતરવાની દૂરીથી અમે ચાલ્યા તો તણખા એકાએક નીચે ઉતરી પડ્યા. આગ બૂઝાઈ ગઈ. સાતપહાડીનું જંગલ, ચાંદ વિનાની પરોઢેરાત. આદિવાસીઓનો મલક, અઢળક વાયકાઓની આલમ, સાથે પૂજારીનો છોકરો હતો. પૂછ્યું : યે
ક્યા હો રહા હૈ. જવાબ આપ્યા વગર ઈશારાથી આગળ ચાલવાનું એણે જણાવ્યું. ચાલતા રહ્યા. વારંવાર બત્તીસાનો કોરો પટ આવે, ઊભો ચડાવ આવે. ભમ્મરિયાળો વળાંક આવે. પહાડીઓ ઊંચી નથી. રૉડની ચડઉતર થાય છે તેથી ચાલવામાં થાક લાગે છે. પહાડીમાં રસ્તો વળતો હોય તે જોઈને રાહત થાય કે હવે આ ટેકરીઓ પતી ગઈ. પરંતુ રસ્તો વળે ત્યાં પહોંચીએ તો નવી ટેકરીઓ ઘેરાઈને ઊભી જ હોય. નવ્યન્યાયની અવચ્છેદક અને અવચ્છિન્નની અડાબીડ સૃષ્ટિ આવી જ હોય છે ને, આપણે એમ માનીએ કે આ પરિષ્કાર છેલ્લો હશે. માંડ એ મગજમાં ઉતારીએ ત્યાં વળી નવું અવચ્છિન્ન ડોકિયું કરે. દલીલોનો
મધપૂડો જામે. અનેક ટેકરીઓમાં વહેંચાયેલી એક પહાડી. એવી સાત પહાડી અને સેંકડો ટેકરીઓ. નાળાં આવે, નદી આવે ને માથે પુલ હોય. અમે એક પુલ પર બેઠા. પાછળ ઝાડીમાં કાંઈ ખખડતું હતું. ચોર છે તેમ માન્યું. બીચારા ભરવાડ નીકળ્યા. ભલા હતા. લાકડું વીણતા હતા. મેં પૂજારીયુત્તરને પૂછ્યું : વો અંધેરે મેં ક્યા થા ? આગ લગી થી ક્યાં ?
પૂજારીએ આપેલો જ્ઞાનવારસો ઉજાળવા તેણે પ્રકાણ્યું. વો તો ભૂત થા. આદમી કો ડરાને કી ઉસકી કરામત હોતી હૈ. હમ ડરે નહીં ઇસ લિયે વો બુઝ ગયા. ડરતે તો જયાદા હોતા. જયાદા ડર લગ જાતા. ફિર બુખાર આ જાતા. જાદુટોના કરકે ઉતારના પડતા. ઐસા દિખતા હૈ તો બોલના નહીં ચાહિયે.’
- એની વાત સાચી લાગી નહીં. વિસ્મયભાવે આવી વાતોનું વિશ્વ કબૂલ રાખીને બે-પાંચ ગૃહસ્થોને વાત જણાવી. તો વાતો શરૂ થઈ ગઈ : બાપજીએ ભૂત જોયું. એવું બધું. વિક્રમવેતાલની કથાનું મડદું બોલતું જોયું હોય તેવા ડર સાથે અમને સલાહો મળી : આવા રસ્તે જવાય જ નહીં. મેં તો વળી નવી વાત કહી કે, રસ્તામાં એક ડોસીમાં જોયા હતા. ભયંકર દેખાતા હતા. ભળભાંખળાનાં ટાણે મળ્યા. પછી ગાયબ, ન દેખાયા. શ્રોતાજનોને નવી વાનગી મળી : બાપજીએ ડાકણ જોઈ. આ રસ્તા પર કોઈથી જવાય જ નહીં.
આપણે લોકો સહેલાઈથી ડરી જઈએ છીએ. પાપની સામે આવી ઝડપથી ડર જાગતો હોય તો કેટલું સારું ? એ તણખાવાળું ભૂત અને દાંતવિહોણી ડોસી-ડાકણ, બંને પરણી ગયા કે નહીં તેના સમાચાર આવ્યા નથી.
વૈશાખ વદ-૫ : લાંબડિયા લાંબડિયા, પોસીના, ખેરોજ, ભીમાણા, ભારજા, નાનરવાડા, પેસૂઆથી માંડીને ઠેથી ઠેઠ સુધી રાજસ્થાન અને ગુજરાતની સીમા પર સાલગીરીના દિવસો આવે છે. ઉનાળુ વેકેશન હોય, ગામનાં દેરાસરની ધજા હોય. શહેર છોડીને ભાવિકો ગામનું ઘર સંભાળવા આવી પહોંચે છે. દેરાસરમાં ઓચ્છવ થાય, મંડપો બંધાય ને વરઘોડા નીકળે. વરસો વરસની આ પરંપરા છે. કલાકો સુધી નાચવાની હોંશ હોય છે. સકલશ્રી સંઘનો લાભ લેવાની ભાવના હોય છે. ધંધો, શહેરમાં પડ્યો હોય છે. રસોઈની જિમેદારી અને ભણવાની
