________________
૧૩
શત્રુંજય
: શાશ્વત અને અશાશ્વતનો સંગમ
માગરસ સુદ-૬ : પાલીતાણા
કલિકાલ સર્વજ્ઞ ભગવાન શ્રી હેમાચાર્યે ગિરિરાજને જોઈને જે વર્ણન કર્યું છે તેમાં જીવંત અનુભવ છે.
* તળેટીની જમીન પર યાત્રિકોએ ફોડેલાં શ્રીફળનાં પાણીને લીધે કાદવ જામી ગયો છે. (ત્રિષષ્ટિ ૧-૬-૪૦૫)
૩૯૮)
* પર્વતના પથ્થરો પર કેતકી, ચંપક, અશોક, કદંબ, બકુલની પરાગ રજ હવામાં ઉડતી આવીને પથરાઈ છે. (૧-૬-૪૧૩)
* દૂર દૂર, ખભે લટકતા ઉજળા ખેસ જેવાં ઝરણાં વહે છે. (૧-૬
* અહીં પોપટોને કેરીનાં ઝૂમખાં ચાખવા મળે છે. (૧-૬-૪૧૨)
× આંબલીનાં વૃક્ષ પર વાંદરાઓનું ટોળું બેઠું છે. એમની પૂંછડીઓ મોટી સંખ્યામાં નીચે લટકતી દેખાય છે. તેને લીધે આંબલીનું વૃક્ષ-વડવાઈ ધરાવતું વડનું ઝાડ હોય તેવું લાગે છે. (૧-૬-૪૦૫)
આજે યાત્રા કરવા માટે તળેટીએ પહોંચીએ છીએ તો આવો નઝારો મળતો નથી. વિશાળ રંગમંડપ છે. આરસની છત છે અને આરસના સ્તંભો છે. મહાતીર્થના ખોળે હોવો જોઈએ તેવો જ દબદબો છે. તળેટીનો પવિત્ર પાષાણ ચાંદીના વરખ અને ફૂલોથી પૂજાયેલો રહે છે. મસ્તકથી સ્પર્શના કરવામાં એક ઇંટાળવી પાળી છે તે નડતી નથી. શોધું છું શ્રીહેમાચાર્યે બતાવેલાં શ્રીફળજળનો
૧૧૨
કાદવ, યક્ષકર્દમની જેમ આ શ્રીફલકર્દમ. પથ્થરબંદ ફરસમાં એ મઘમઘતો કાદવ દબાઈ ગયો છે. જયતળેટીના રસ્તા પર વૃક્ષોની હારમાળા નથી, વન-વૈભવ નથી. સિમેંટ કલ્ચરની ધર્મશાળાઓ ઊંચી બનવા માંડી છે. રીક્ષા અને લક્ઝરી અને ટેક્સી અને મોટરગાડીઓ છે. શાંત વાતાવરણ નથી. રણકતા શ્લોકો સાંભળવા મળે તેવી શાંતિ નથી. પ્રૉફેશનલ સિસ્ટમને લીધે વ્યવસ્થા સુધરી છે, અવસ્થા બગડી છે. તળેટીના રસ્તા પર તીર્થની સંવેદના જગાડવી પડે છે. સહસા સ્ફુરતી આનંદધારાને ઢાંકી દે છે, ઍસ.ટી.ડીનાં પાટિયાં અને કેન્ટિન અને મીઠાઈઘરો અને કટલરી સ્ટૉર્સ અને ભેળપૂરીની દુકાનો. શ્રી હેમાચાર્ય આવ્યા ત્યારે કેવીક રમણીયતા હશે ? એમણે તો પહાડ ભાળ્યો હશે ને શ્લોકો વહી આવ્યા હશે. જો કે, તળેટીની નજીક પહોંચ્યા પછી તો બધું પાછળ રહી જાય છે. તીર્થભૂમિનો અહેસાસ જયતળેટીથી ખરા અર્થમાં શરૂ થાય છે. અસલ તો આદપુરથી જ ચડવાનું હતું. એ તળેટી બીજી યાત્રાના ફાળે જતી રહી છે આજે.
જયતળેટીની વાસ્તુરચના. નજર સમક્ષ નથી આવતું શ્રીનેમનાથ પ્રભુનું મંદિર. વિ. સં. ૧૧૭૬ કે ૮૬માં આશુક મંત્રીએ આ તળેટીમાં નેમિનાથ દાદાનું મંદિર બંધાવ્યું હતું. ગિરિરાજ સાથે શ્રીઆદિનાથદાદાની કથાઓ મુખ્ય રીતે સંકળાયેલી છે. ઇતિહાસનું એક ખોવાયેલું પાનું છે શ્રીનેમિનાથ દાદાની કથા. દ્વારકાનગરીના રાજકુમાર શ્રીનેમનાથજીનાં વખાણ દેવલોકના ઇન્દ્રે કર્યા. બે દેવો પ્રભુને પામર પૂરવાર કરવા માનવલોકમાં આવ્યા. દ્વારકાનગરીથી થોડે દૂર નવી નગરી રચી. પાંડવો આ નગરી પર આક્રમણ કરવા ગયા તો હારીને કેદ થયા. કૃષ્ણ પણ હારીને કેદમાં ગયા. સમાચાર નેમકુમારને મળ્યા. તે માયાવી નગરીની બહાર પહોંચ્યા. યુદ્ધ કરીને કતલ ચલાવવી નહોતી. શંખલંછનધર સ્વામીજીએ શંખનાદ કર્યો. દેવતાની તાકાતના હાજા ગગડી ગયા. દેવો બધું સમેટી નાઠા જાય દૂર. ઇન્દ્ર તાલ જોતા હતા. તે પ્રભુ પાસે આવ્યા. પ્રભુની માફી માંગી. પ્રભુ કાંઈ કહે તે પહેલાં ઇન્દ્ર ગુનો કબૂલીને વિનંતી કરવા લાગ્યા કે ‘મારે આપની ભક્તિ કરવી છે.’ પ્રભુએ વિનંતી સ્વીકારી. ઇન્દ્ર પ્રભુને પોતાનાં વિમાનમાં બેસાડી શત્રુંજય ગિરિરાજ પર આવ્યા. જુવાનજોધ ભગવાનને વિમાનમાં બેસાડીને આ રીતે ફરવા લઈ જનારા આ પહેલા ઇન્દ્રદેવ હશે. પ્રભુ સાથે ઇન્દ્ર ગિરિરાજને જુહારે છે. એક જગ્યાએ ઇન્દ્રે વિનંતી કરી કે ‘અમને
