Mitra Dvantrinshika

Author(s): Yashovijay Upadhyay, Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga

Page 20

મિત્રાધાત્રિશિકા/શ્લોક-૨ मवतरतिर्थ :
યમના સ્વરૂપને ભેદ સહિત કહે છે – दोs :
अहिंसासूनृतास्तेयब्रह्माकिञ्चनता यमाः।
दिक्कालाधनवच्छिन्नाः सार्वभौमा महाव्रतम् ॥२॥ मन्पयार्थ :
अहिंसासूनृतास्तेयब्रह्माकिञ्चनता यमा: अहिंसा, सुनृत-सत्य, सस्तेय अयौर्य, ब्रहमप्रायर्य भने मयिनताअपरिग्रह यम छ. दिक्कालाद्यनवच्छिन्नाः सार्वभौमा महाव्रतम्-हिशाह सनवच्छिन्न मर्यादा વિનાના, સાર્વભૌમ યમો મહાવ્રત છે. રા.
श्लोार्थ :
महिंसा, सत्य, भयौर्य, ब्रह्मायर्य भने मयिनता यम छे. हिशકાળાદિ અનવચ્છિન્ન-મર્યાદા વિના, સાર્વભૌમ યમો મહાવ્રત છે. તેરા 2151 :
अहिंसेति-प्राणवियोगप्रयोजनो व्यापारो हिंसा तदभावोऽहिंसा । वाङ्मनसोर्यथार्थत्वं सूनृतं । परस्वापहरणं स्तेयं तदभावोऽस्तेयं । उपस्थसंयमो ब्रह्म । भोगसाधनानामस्वीकारोऽकिंचनता । एते यमाः । तदुक्तं- "अहिंसासत्यास्तेयब्रह्मचर्यापरिग्रहा यमाः" इति । (पा.यो.सू. २३०) दिक्-देशस्तीर्थादिः, काल:-चतुर्दश्यादिः, आदिना ब्राह्मण्यादिरूपाया जातेाह्मणादिप्रयोजनरूपस्य समयस्य च ग्रहः । ततो दिक्कालादिनाऽनवच्छिन्नाः "तीर्थे कञ्चन न हनिष्यामि, चतुर्दश्यां न हनिष्यामि, ब्राह्मणान हनिष्यामि, देवब्राह्मणाद्यर्थव्यतिरेकेण न कमपि हनिष्यामि" इत्येवंविधावच्छेदव्यतिरेकेण सर्वविषया अहिंसादयो यमाः सार्वभौमा सर्वासु क्षिप्राद्यासु चित्तभूमिषु संभवन्तो महाव्रतमित्युच्यते । तदुक्तं"एते तु जातिदेशकालसमयानवच्छिन्नाः सार्वभौमा महाव्रतम्" इति (पा.यो.सू. २-३१) ॥२॥