________________
શ્રી મહાવીર દર્શન જૈન દર્શનના અમૂલ્ય સિધ્ધાંતો
૧. એક દ્રવ્ય બીજા દ્રવ્યને અડતું નથી. દરેક દ્રવ્ય સ્વતંત્ર છે અને તેની દરેક પર્યાય કમબધ્ધ થાય છે. ૨. ઉત્પાદ ઉત્પાદથી છે. વ્યય કે ધ્રુવથી નથી અને તે પોતાના ષટકારકના પરિણામથી થાય છે. ૩. પર્યાય અને ધ્રુવના પ્રદેશ ભિન્ન છે. પર્યાય ભાવશક્તિના કારણે હોય જ છે કરવી પડતી નથી. ૪. સમ્યગ્દર્શન ભૂતાર્થના આશ્રયે જ થાય છે. ૫. ધ્રુવનું આલંબન પણ વેદન નથી અને પર્યાયનું વેદન પણ આલંબન નથી.
૬. સ્વદ્રવ્યમાં પણ દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયના ભેદ પાડવા તે અન્યવશપણું છે. ચારે અનુયોગનું તાત્પર્ય એક વીતરાગતા જ છે. ૭. દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ અને ભાવ એમ દરેકના સ્વ અને પર બે ભેદ છે.
સ્વદ્રવ્યઃ નિર્વિકલ્પ વસ્તુ પરદ્રવ્યઃ સવિકલ્પ કલ્પના સ્વક્ષેત્રઃ આધારમાત્ર વસ્તુનો પ્રદેશ પરક્ષેત્ર પ્રદેશ ભેદ પાડવો તે સ્વકાળઃ વસ્તુની મૂળ અવસ્થા પરકાળઃ એક સમયની પર્યાય સ્વભાવઃ વસ્તુની મૂળ સહજ શક્તિ પરભાવઃ ગુણમાં ભેદ પાડવો તે ૮. અનેકાન્તઃ એક વસ્તુમાં વસ્તુપણાની નિપજાવનારી પરસ્પર વિરુદ્ધ બે શકિતઓનું પ્રકાશવું તે.
૯. જીવાદિ સાત તત્ત્વોના સમૂહ પણ પરદ્રવ્ય હોવાથી ઉપાદેય નથી.
૧૦. જ્ઞાનના અભ્યાસથી ભેદજ્ઞાન થાય છે અને ભેદજ્ઞાનના અભ્યાસથી કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થાય છે.
૧૧. નિજ સ્વરૂપ જાણ્યું નથી તેથી અનંત ભવ કરવા પડ્યા છે. તારામાં જે છે તેનો જ અનુભવ કર.
૧૨. હું તો નિર્વિકલ્પ, ઉદાસીન, નિજ નિરંજન શુદ્ધ આત્મા છું. મારું ધ્યેય, શેય, લક્ષ્મ, . આરાધ્ય કરવા યોગ્ય, રમણતા કરવા યોગ્ય, એકાગ્રતા કરવા યોગ્ય, રુચિ, પ્રેમ, ચિંતન, મનન
અનુભવ, સ્વાધ્યાય ધ્યાન કરવા યોગ્ય એવો હું છું.
