________________
શ્રી મહાવીર દર્શન કરી (૬) રૂચિ દ્રવ્ય અને પર્યાયમાં ભેદ પાડતી નથી. જેને દ્રવ્યની યથાર્થ રૂચિ છે તે વર્તમાન દ્રવ્યમાં જ મોક્ષપર્યાયને ભાળે છે. સ્થિરતામાં કાળભેદ પડે છે. પણ રૂચિમાં દ્રવ્ય અને પર્યાય વચ્ચે કાળભેદ પડતો નથી. દ્રવ્યની પ્રતિતમાં દ્રવ્યની ત્રણેય કાળની પર્યાયનો સ્વીકાર આવી ગયો અને એમાં મોક્ષ પર્યાય પણ આવી જ ગઈ માટે દ્રવ્યની પ્રતિતવાળાને મોક્ષની શંકા હોય નહિ.
(૭) જેણે ક્રમબધ્ધનો નિર્ણય કર્યો તેમાં તેણે વર્તમાનમાં સર્વશની સત્તાનો સ્વીકાર કર્યો અને સર્વજ્ઞના સામર્થ્યની સાથે પોતાના સર્વજ્ઞ સ્વભાવનો પણ સ્વીકાર એમાં આવી ગયો. આવા સ્વીકારમાં અનંતુ વીર્ય વર્તમાનમાં કામ કરે છે.
(૮) જેણે યથાર્થપણે સર્વજ્ઞની શ્રદ્ધા કરી છે તેને વધારે ભવ હોઈ શકે નહિ. એ નિર્ણય થતાં સમ્યગ્દર્શન પ્રગટે છે. | (૯) કમબધ્ધની શ્રદ્ધામાં પરિપૂર્ણ દ્રવ્યનો સ્વીકાર કરવામાં વર્તમાન અનંતો પુરુષાર્થ છે અને તે પુરુષાર્થમાં મોક્ષદશાની પ્રતીત આવી જાય છે.
(૧૦) ક્રમબધ્ધના યથાર્થ નિર્ણયમાં શેની શેની શ્રદ્ધા આવે છે?
(૧) ભવ્ય જીવોનો મોક્ષ નક્કી છે, નિયત છે. પુર્ણ સુખની પ્રાપ્તી શક્ય છે. મોક્ષ છે અને મોક્ષનો ઉપાય પણ છે. દુઃખમાંથી છુટકારો અને સુખની પ્રાપ્તીની શ્રદ્ધા થતાં કેટલીય ચિંતાઓ મટી જાય છે.
(૨) એ પ્રમાણે નક્કી છે એમ જાણ્યું કોણે? એવી કોઈ “સર્વજ્ઞ’ નામની લોકમાં સત્તા છે અને એ જાણી શકે છે એવી શ્રધ્ધા થતાં એ નકકી થાય છે દરેક જીવ એવી સર્વજ્ઞતા અને વીતરાગતા પ્રગટ કરી શકે છે.
(૩) સર્વજ્ઞની શ્રદ્ધાથી ‘સર્વજ્ઞતા’ પણ સમજાય છે અને મારા જ્ઞાન સ્વભાવમાં એ સર્વજ્ઞતાવીતરાગતા શક્તિરૂપે પડેલી છે એ શ્રદ્ધા થાય છે અને પોતાના સર્વજ્ઞ સ્વભાવનો મહિમા આવતા લક્ષ ત્યાં જાય તો એવા સર્વજ્ઞ સ્વભાવના આશ્રયે પર્યાયમાં સર્વજ્ઞતા-વીતરાગતા પ્રગટે છે.
(૪) હવે આવી સર્વજ્ઞતા પોતાના સ્વભાવ સન્મુખ થઈને જ પ્રગટે છે તો દ્રવ્ય સ્વભાવ કે જેનું લક્ષ કરવાનું છે અને જે લક્ષ કરનાર છે તે પર્યાયસ્વભાવ બંને સમજાય છે. જ્ઞાયકનું
સ્વરૂપ સમજાય છે. મોક્ષની સાચી રીત પણ સમજાય છે અને તેના જ્ઞાન-શ્રદ્ધા અને આચરણ પણ થાય છે.
(૧૪૧
