________________
જીજાજી શ્રી મહાવીર દર્શન કરી
(૮) અહાહા! ભાઈ માર્ગ આકરો છે, અચિંત્ય છે, અગમ્ય છે, અગમ્યને ગમ્ય કરવો એવો અપૂર્વમાર્ગ છે. પર્યાય કમસર થાય છે. દ્રવ્ય-ગુણપણ એના કર્તા નથી. એમ કહીને એકલી સર્વજ્ઞતા જ સિધ્ધ કરી છે. અકર્તાપણું એટલે સહજ જ્ઞાતાપણું.
(૯) કમબધ્ધનો નિર્ણય થાય ત્યાં શુધ્ધ ચૈતન્ય જ્ઞાયક ધાતુ પર દ્રષ્ટિ જાય છે ત્યારે જાણનાર જે પર્યાય પ્રગટ થાય છે તે ક્રમબધ્ધ પર્યાયને જાણે છે. સહજ..સહજ..
(૧૦) કમબધ્ધપર્યાયના નિર્ણયનું તાત્પર્ય વીતરાગતા છે. એ વીતરાગતા-વીતરાગસ્વભાવ પર દૃષ્ટિ જાય છે ત્યારે પર્યાયમાં સહજ પ્રગટ થાય છે. સંપૂર્ણ માર્ગ સહજ જ છે, જે કાંઈપણ થાય છે તે સહજ છે અને એમ સહજ સમજાય છે.
(૯) ક્રમબધ્ધપર્યાયનો યથાર્થ નિર્ણયઃ (૧) કમબધ્ધ પર્યાયનો નિર્ણય થયો કે “મારી અવસ્થા મારામાંથી જ કમબધ્ધ પ્રગટે છે' એટલે તેને પોતાના દ્રવ્ય તરફ જોવાનું રહ્યું – અર્થાત વસ્તુ-દષ્ટિ થઈ. સર્વ પદ્રવ્યોની અવસ્થા પણ તેનાથી જ ક્રમબધ્ધ થાય છે, એનો કર્તા હું નથી અને મારી અવસ્થાના કર્તા એ નથી. બસ! આવી કમબધ્ધની શ્રદ્ધા થતાં સર્વ પરદ્રવ્યો પ્રત્યે ઉદાસવૃત્તિ-વીતરાગભાવ આવી ગયો.
(૨) પર તરફ લક્ષ કરવાનું રહ્યું અને સ્વલક્ષે દ્રવ્યમાંથી જે પર્યાય પ્રગટે છે તે તો નિર્મળ જ છે એટલે અલ્પકાળમાં તેની મુક્તિ થઈ જવાની. દ્રવ્ય દૃષ્ટિવાળાને મુક્તિની પણ આકુળતા થતી નથી કેમ કે દ્રવ્ય તો સદાય મુક્ત સ્વરૂપ જ છે, તેમાં બંધન અને મુકિત એવા બે ભેદ જ નથી.
(૩) એક ગુણની પર્યાયમાં અનંતી નિર્મળ અવસ્થાની તાકાત છે એવા અનંતગુણથી વસ્તુ ભરેલી છે. તે વસ્તુ દષ્ટિ થઈ ત્યાં વસ્તુમાંથી મોક્ષદશા કમબધ્ધ આવે છે. એટલે વસ્તુ દષ્ટિ (દ્રવ્ય દષ્ટિ) જ મોક્ષનું મૂળ કારણ છે.
(૪) કમબધ્ધ પર્યાયના નિર્ણયમાં વસ્તુ દષ્ટિ જ આવે છે. વસ્તુ દષ્ટિ થઈ એમ કહો કે ‘કમબધ્ધ પર્યાયનો યથાર્થ નિર્ણય થયો’ એમ કહો તે બંનેનો એક જ ભાવ છે.
(૫) દ્રવ્યના લક્ષે મોક્ષ પર્યાય પ્રગટે છે. દ્રવ્યમાંથી મોક્ષ પર્યાય ક્રમબધ્ધ આવે છે. જેને દ્રવ્યની શ્રદ્ધા છે તેને મોક્ષ પર્યાય જ્યારે પ્રગટશે એવો પ્રશ્ન જ ઉઠતો નથી, કેમ કે દ્રવ્યમાં સદાય મોક્ષ પર્યાય પડી છે, અને તેમાંથી કમબધ્ધ મોક્ષ દશા પ્રગટવાની છે એવી શ્રદ્ધાક્રમબધ્ધ પર્યાયના યથાર્થ નિર્ણયવાળાને હોય જ છે.
