________________
*
શ્રી મહાવીર દર્શન ક રી એવો નિયમ નથી, ઘણા ય જીવો પુરૂષાર્થ વડે વિકારની પરંપરા તોડીને સિધ્ધ પદને સાધે છે, તેમની વિકારી પરંપરાનો અંત આવી જાય છે. જેણે એકવાર વિકારના બીજને બાળી નાખ્યું તેને ફરીને કદી વિકાર થતો નથી આ રીતે વિકારની પરંપરા તુટી પણ શકે છે.
પ્રશ્નઃ વિકારની પરંપરા તો અનાદિની છે, તો પછી તેનો અંત કેમ આવે?
ઉત્તરઃ પરંપરા અનાદિની હોય માટે તેનો અંત ન જ આવે એમ નથી. જેમ વૃક્ષ અને બીજની પરંપરા અનાદિની હોવા છતાં પણ કોઈ એક બીજ બળી જતા તેની પરંપરાનો અંત આવી જાય છે. તેમ વિકારની પરંપરા અનાદિની હોવા છતાં પણ સમ્યગ્દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્ર વડે ધર્મી જીવને તેનો અંત આવી જાય છે. જેમ મોક્ષમાર્ગ અનાદિથી ન હોવા છતા પણ તેની નવી શરૂઆત થઈ શકે છે. તેમ વિકાર અનાદિનો હોવા છતાં પણ તેનો અંત થઈ શકે છે.
પ્રશ્નઃ આગમ અને અધ્યાત્મ (એટલે કે વિકાર અને શુધ્ધતા) બંનેમાં અનંતતા કહી એ કઈ રીતે?
ઉત્તરઃ વિકારમાં અનંત પ્રકારો છે તેના નિમિત્તરૂપ કર્મમાં અનંતાનંત પરમાણુઓ છે, એ રીતે આગમ પધ્ધતિમાં અનંતતા છે. જીવના અનંત ગુણોની અનંત નિર્મળ પર્યાયો છે. એકેક નિર્મળ પર્યાય અનંત ગંભીર ભાવોથીને અનંત સામર્થ્યથી ભરેલી છે, જ્ઞાનની એક નાની પર્યાયમાં પણ અનંત અવિભાગ પ્રતિષ્ણુદરૂપ અશોનું સામર્થ્ય છે. આમ અધ્યાત્મ પધ્ધતિમાં પણ અનંતતા જાણવી.
એકેક આત્મામાં અનંતગુણો છે, એકેક ગુણમાં અનંત નિર્મળ પર્યાયો પ્રગટવાની તાકાત પડી છે, ને એકેક નિર્મળ પર્યાય અનંત સામર્થસહિત છે. તારા એક આત્મામાં કેટલું અનંત સામર્થ્ય છે. એનું લક્ષ કર. તો સ્વસમ્મુખવૃત્તિ થાયને અપૂર્વ અધ્યાત્મદશા પ્રગટે. -
સારભૂતઃ એક તરફ વિકારની ધારા અનાદિની છે ને બીજી તરફ સ્વભાવ સામર્થ્યની ધારા પણ અનાદિની સાથેને સાથે જ ચાલી રહી છે, વિકારની ધારા વખતે સ્વભાવ સામર્થ્યની ધારા કાંઈ તૂટી નથી ગઈ, સ્વભાવ સામર્થ્યનો કાંઈ અભાવ નથી થયો, પરિણતિ જ્યાં સ્વભાવ સામર્થ્ય તરફ વળી જ્યાં જ વિકારની પરંપરાનો પ્રવાહ તૂટ્યોને અધ્યાત્મ-પરિણતિની પરંપરા શરૂ થઈ, જે પૂરી થઈને સાદિ-અનંતકાળ રહેશે.
માટે હે ભાઈ! અંતર્મુખ થઈ તારા સ્વભાવ સામર્થ્યને વિચારમાં લે... લક્ષમાં લે. પ્રતીતમાં લે... અનુભવમાં લે.
