________________
જિન શ્રી મહાવીર દર્શન
(૧૯) શરીર અને આત્માનો સંયોગ થાય છે તે છૂટયા વિના રહેતો નથી. સંયોગ છૂટે તે કોઈ નવી વાત નથી. તે તો દરેકને છૂટે છે. સંયોગીભાવ છૂટે તેની કિંમત છે. સમભાવમાં રહીને સંયોગીભાવથી છૂટે તેના મરણને પંડિત મરણ કહે છે. જે આત્મા આવો પંડિત થાય છે તે જરૂર કેવળજ્ઞાનને પામવાનો છે. તેને જન્મમરણ છૂટી જવાના છે.
(૨૦) સંતોએ જ જીવનને જીવી જાણ્યું છે. સમભાવમાં પરિણમનને સંતો અલૌકિક જીવન જીવે છે. વિકલ્પમાં એકાકાર થઈને જ્ઞાન વળગ્યું હતું તેની જ્યાં દિશા ફરી ત્યાં જાત્યાંતર જ્ઞાન પ્રગટ થઈ ગયું. તેને જીવતાં જ જીવનનો પલટો થઈ ગયો. તેણે જીવનને જીવી જાણ્યું, આત્માને માની જાણ્યો. દુનિયામાં ગમે તે હો.. મારામાં દુનિયાનું કાંઈ નથી અને દુનિયામાં મારું કાંઈ નથી. મારું બધું મારું પડયું છે. દશ પ્રકારના ધર્મ કહો કે દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્રરૂપ ધર્મ કહો એ બધું સમભાવમાં સમાઈ જાય છે, સમભાવ કહો, સામ્યભાવ કહો, શુંદ્ધભાવ કહો, વીતરાગ પરિણતિ કહો, બધું એક જ છે.
(૨૧) વિકલ્પ અને નિમિત્ત ઉપરથી દષ્ટિ સંકેલીને ચિદાનંદ ભગવાનનો આશ્રય કર ! તેમાં બધું આવી જાય છે. પોતે પરમાત્મા સ્વરૂપ છે અને વીતરાગ ભાવે પરિણમવું એ પરમાત્મા થવાનો ઉપાય છે.
(૨૨) સમ્યગ્દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્ર તેને જ નિશ્ચયથી હોય છે કે જે યતિ સમભાવ કરે છે. બીજા સમભાવરહિત જીવને ત્રણરત્નમાંથી એકપણ હોતા નથી. સમભાવમાં જ ત્રણેય રત્ન છે. ભગવાન આત્મા વિકલ્પ વિનાની ચીજ છે તેનું દર્શન-જ્ઞાન અને રમણતા તે રત્નત્રય છે. તેનાથી વિરુદ્ધ શુભરાગાદિ વિકલ્પો કે દેહની ચેષ્ટામાં કાંઈક લાભ છે તેનાથી મારું હિત અથાય છે એવા વિષમભાવમાં સમ્યકત્વનો લાભ પ્રગટ થતો નથી. સમભાવ વિના એક ય રત્નની પ્રાપ્તિ નથી.
(૨૩) ચૈતન્યનિર્વિકલ્પ વસ્તુ જ સમભાવસ્વરૂપ છે, તેની દષ્ટિ તે સમભાવરૂપ સમ્યગ્દર્શન છે, તે સમભાવનું જ્ઞાન તે જ સમભાવરૂપી સમ્યજ્ઞાન છે અને અંતરમાં સ્થિરતા અને સમભાવરૂપી ચારિત્ર છે. તેનાથી વિરુદ્ધ ભાવમાં સમ્યગ્દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્ર એકેય નથી,
પરમ શાંત વીતરાગભાવને દષ્ટિમાં નહી લેતાં, તે સંયોગોમાં અને વિકલ્પમાં જ ઠીકપણું માને છે તેને વિષમભાવ છે, માટે સમકભાવ નથી. વિષમભાવ એટલે રાગભાવ, શુભરાગમાં
આ મને ઠીક છે' એમ માને છે તેને સમ્યગ્દર્શન નથી, સમ્યજ્ઞાન નથી, સમ્યજ્ઞાન ચારિત્ર નથી. પોતાનું પરમાત્મા સ્વરૂપ વીતરાગ સમરસ સ્વરૂપ છે. તેની દષ્ટિ, જ્ઞાન અને રમણતામાં જ સમભાવ છે.
