________________
મહેનત કરી પણ કાશીના એક બ્રાહ્મણે તેઓને તે અંગે ઠગ્યા. ઈલેરાની ગુફા માટે પ્રથમ જૂઠ અર્થ પ્રવર્તે. અંતે મિ. જેમ્સ પ્રિન્સેપે અને પ્રે. લાસને તેમાં સાથ આપે. મિ. પ્રિન્સેપે ઈ. સ. ૧૮૯૩ થી તે માટે સ્વતંત્ર પ્રયત્ન આરંભ્યો, અને પાદરી જેમ્સ સ્ટીવન્સન અને પ્રોલાસને તેમાં સાથ આ મિ. પ્રિન્સેપે સને ૧૮૩૭ માં ૪ પછી વાર શબ્દ શોધી કાઢયા, એને પરિણામે બ્રાહ્મી લિપિની વર્ણમાલા તૈયાર થઈ ગઈ, જેના આધારે અશોકના દરેક શિલાલેખે વંચાયા અને અંગ્રેજ વિદ્વાનેએ “દિલ્હીનો અશોકને સ્તંભ જે એલેકઝાંડરને ગ્રીક ભાષામાં લખાયેલ વિજયી સ્તંભ છે ઈત્યાદિ માની રાખ્યું હતું, તેમાં સુધારો કરે પડ્યો. આ લેખો મૌર્ય રાજાના સમયની પ્રાકૃત ભાષામાં ખોદેલાં અનુશાસને છે એમ નક્કી થયું. આ રીતે બ્રાહી લિપિનું સંપૂર્ણ જ્ઞાન વ્યવસ્થિત થયું.
હવે ખરોકી લિપિને વારે આવ્યો, જેમાં શાહબાજગઢી અને મોરા ખડક પરના અશોકના શિલાલેખો તથા બેકિટ્રયન, ગ્રીક, શક, ક્ષત્રપ, પાર્થિયન અને કુશાન કાળના સિક્કાઓ તથા બોદ્ધ લેખે ખોદાયેલા છે તેને હાથમાં લી. કર્નલ જેમ્સ ટોડે તે તે રાજવંશના સિક્કાઓને માટે સંગ્રહ કર્યો હતો, જેમાં એક બાજુ ગ્રીક અને બીજી બાજુ ખરાઠી અક્ષર કોતરેલા હતા.
કર્નલ ટોડે સને ૧૮૨૪માં કડફિસના સિક્કાના અક્ષરેને સેલેનિયન તરીકે જાહેર કર્યા. મિ. પ્રિન્સેપે સ. ૧૮૩૩માં એપેલે ડેન્ટસના સિક્કા પરના આ લિપિ અક્ષરોને પહલવી
