________________
શરિવા પણ ન આવે કે, એક સમયે આ એક વિશાળ અને સમૃદ્ધ શહેર હશે. તેની ચારે બાજુ નાનાં નાનાં ગામો વસેલાં છે, જેને વિસ્તાર જોતાં એમ માનવું પડે છે કે તે કાળનું એ વિશાળ ક્ષત્રિયકુંડ નાશ પામ્યું છે અને તેણે પરંપરાએ આ નાનાં નાનાં ગામડાંઓને જન્મ આપે છે. એટલે આ ગામડીએની વિસ્તાર ભૂમિ તે જ પ્રાચીન ક્ષત્રિયકુંડ છે.
એકંદરે આ ક્ષત્રિયકુંડની “ક્ષેત્રસ્થિતિમાં નીચે મુજબ છે:
આ પહાડી પૂર્વ–પશ્ચિમે ૨૦ માઈલ લાંબી, ઉત્તર, દક્ષિણે કયાંક ૪ માઈલ અને ક્યાંક ઓછી પહેલી છે. “જન્મભૂમિની ચારે તરફ દીપાકરહર, મેગરૂહ, હરખાર, પાબેલ, ગાયઘાટ, ચંદનબર, મહાલીઆ તાલ, ફરગી પથ્થર, જિલાર, રજલા ઈત્યાદિ ગામે આવેલાં છે. આંબા વગેરેનાં ઝાડે છે અને ખેતીની જમીન છે. કુંડેઘાટમાં એક આંબલીનું ઝાડ હતું, જે થોડાં વર્ષો થયાં નાશ પામ્યું છે.
૨૦૦૦ વર્ષ પહેલાં મથુરાપુરીથી પહાડી રસ્તે થઈને સીધા જન્મસ્થાન જવાતું હતું, આજે તે માર્ગ ચાલુ નથી. હાલ લછવાડથી ઉપર લખેલા રસ્તે પહાડી–ઘાટી વટાવીને જન્મસ્થાને જવાય છે. આજે એ જ માર્ગ ચાલુ છે.
મુંબઈથી પૂના જનાર મુસાફર ખંડાલાને ઘાટ ચડે એટલે સપાટ ભૂમિમાં જઈને ઊભો રહે છે અને ત્યાંથી ચડાવ-ઉતાર વિનાના સપાટ રસ્તે થઈને લોનાવલા કે પૂના પહોંચી જાય છે. આવું જ કંઈક ક્ષત્રિયકુંડ માટે છે. લવાહથી ક્ષત્રિયકુંડ જનાર મુસાફર ચિકનાની ઘાટી ચડે એટલે સપાટ ભૂમિમાં જઈ ઊભું રહે છે, જ્યાં આજે જન્મસ્થાનનું
