________________
૧૪
ક્ષત્રિયકુંડ
વૈશાલીને “ પાખંડીઓના એક મઠ ” તરીકે ઓળખાવેલ છે.
આપણે જાણીએ છીએ કે, લિચ્છવીએ બળવાન હતા,. જ્ઞાતિ વ્યવસ્થા, ગણત ́ત્ર સચાલન અને સ્વધર્મપાલનમાં એક્કા હતા, તેમ અભિમાની પણ હતા. તેથી જ તે પોતાની કન્યા સામાન્ય કુળમાં આપતા નહાતા. શ્રેણિક જેવા રાજા મહારાજાઓને પણ મચક આપી નહાતી. ઈતરધી આને બહુમાનતા નહાતા, જો કે તે ન્યાયની સામે નમ્ર હતા અને ભગવાન મહાવીરના ઉપદેશથી વિશેષ નમ્ર તથા સમભાવી અન્યા હતા. કિન્તુ તેમની અભિમાનની માત્રાએ સમૂળ નાશ પામી ન હતી. મૂળ સ્વરૂપ મગધરાજ શ્રેણિકે ચેટકની રાજકન્યા ચેલણાનું હરણ કરાવ્યું અને તેણીની સાથે લગ્ન કર્યું; મગધરાજ કેાણિકે વૈશાલીના વિનાશ કર્યા. મનુ મહારાજે લિચ્છવીઓને ત્રાત્ય કહી નિંદ્યા, અને ગૌતમબુદ્ધે વાલીને “પાખંડીએના મઠ ” તરીકે જાહેર કરી.
પણ આમાં એક વાત વીજળી જેવી ચમકે છે તે એ છે કે, વૈશાલી જૈનધર્મનું કેંદ્ર હતું. લિચ્છવીએ ભગવાન મહાવીરના અનન્ય ભક્તો હતા. ખસ, આ જ કારણે ભગવાન મહાવીર વૈશાલિક ” તરીકે ઓળખાતા હતા.
ભગવાન મહાવીર ૩૦ વર્ષ સુધી આસક્તિ વગર ઘરમાં રહ્યા અને ૪૨ વર્ષ સુધી નિમભાવે મુનિપણામાં રહ્યા. એમ દેહની મમતા ન હેાવાના કારણે પણ તે ‘ વિદેહ જ મનાય છે.
ભગવાનનાં ચ્વન, જન્મ અને દીક્ષા ક્ષત્રિયકુંડમાં,
