________________
ક્ષત્રિય
પર અને તેમના પુત્ર નંદિવર્ધન સાથે પોતાની પુત્રી જેષ્ઠાને પરણાવી હતી. ભગવાન મહાવીર લિચ્છવીએના ભાણેજ થતા હતા. ભગવાન મહાવીર ઉચ્ચ ક્ષત્રિય હતા જ અને મહાત્યાગી ઘોર તપસ્વી તથા ઉગ્રવિહારી જૈન શ્રમણ બન્યા. ભગવાન મહાવીર તીર્થકર થયા, અનેક કુલીન રાજા, રાણી, રાજકુમાર, રાજકન્યા વગેરે તેમના શિષ્ય બન્યા. પ્રખ્યાત રાજાઓ ભક્ત બન્યા. ભગવાને જૈનધર્મને ઉન્નત બનાવ્યા સ્વાવાદને વિકસા, લિચ્છવીઓને જેનધર્મમાં વધુ સ્થિર કર્યા, વૈશાલીમાં બાર માસાં ક્ય, વૈશાલીને જૈનધર્મનું કેન્દ્ર બનાવ્યું વગેરે કારણે ભગવાનને વૈશાલી સાથે ઘનિષ્ઠ સંબંધ મનાતું હતું અને લેકે ભગવાન મહાવીરને “વૈશાલિક” તરીકે ઓળખતા હતા.
આજે પણ લેકે ગાંધીજીને સાબરમતીનો સંત, પૂ. આ. વિજયધર્મસૂરિ મહારાજને કાશીવાળા, આ. વિજયવલ્લભસૂરિને પંજાબી, પંજાબ કેસરી અને મુનિ કપૂરવિજ્યજીને કાશીવાળા તરીકે સંબોધે છે, તે તેઓના તે તે સ્થાનના ઘનિષ્ટ સંબંધને કારણે જ. ઘનિષ્ઠ સંબંધ છે તે સાચું, પણ તેઓ ત્યાં ત્યાં જગ્યા નથી. એ જ રીતે ભગવાન મહાવીરના વૈશાલી સાથે ઘનિષ્ઠ સંબંધ છે પરંતુ ભગવાન વૈશાલીમાં જન્મ્યા નથી એ વાત ચોક્કસ છે.
બૌદ્ધ ગ્રંથ જણાવે છે કે, વૈશાલીમાં બૌદ્ધ ધર્મનું વર્ચસ્વ નહોતું કેમકે ગૌતમબુદ્ધ વૈશાલીમાં એક જ ચોમાસું કર્યું હતું. તેમના અનુયાયીઓ પણ ત્યાં વેશ્યા આમ્રપાલી અને સિંહ સેનાપતિ વગેરે ગણ્યાગાંઠયા હતા, અને બુદ્ધ
