________________
ક્ષત્રિય ચેમાં જ્ઞાત પ્રમુખ અનેક જાતિઓ હતી. બ્રાહ્મણકુંડમાં બ્રાહ્મણનાં ઘરે ઘણાં હતાં, અને એ જ રીતે કુડપુરમાં વૈશ્યવેપારીઓ તથા વસવાયા વગેરે પણ સારી સંખ્યામાં રહેતા હતા.
કંડપુરના નગર વિભાગે, ઘરે, સન્નિવેશે અને ઉદ્યાનેના આંકડાઓથી ખાતરીપૂર્વક કહી શકાય તેમ છે કે, -ભગવાન મહાવીર સ્વામીના સમયે કુડપુર એક મેટું જાહેજલાલીવાળું શહેર હતું. ભ૦ મહાવીર માટેનાં સ્વપ્ન, જન્મ અને દીક્ષાના પ્રસંગનું વર્ણન પણ કુંડપુરને નગર તરીકે જાહેર કરે છે.
કલ્પસૂત્રમાં કુડપુરના રાજપરિકરના ૨ વર્ણનમાં નરેંદ્ર, ગણરાજે, દંડનાયક, યુવરાજ, કેટવાલ, દાણુ, કુટુંબના મેવડી, મંત્રી, મહામંત્રી, જ્યોતિષી, પ્રતીહાર, દ્વારપાલ, અમાત્ય, દાસ, પીઠમર્દક (અંગરક્ષક), નાગરિક, વ્યાપારી શેઠ, સેનાપતિ, સાર્થવાહ, હૂત અને સંધિપાલ વગેરેની યાદી આપેલી છે. આ રાજ રસાલે કુડપુરને રાજધાની તરીકે પુરવાર કરે છે એટલે જેમ વૈશાલી નગરી હતી અને લિચ્છવીઓની રાજધાની હતી તેમ કુડપુર નગર હતું અને જ્ઞાત ક્ષત્રિચેની રાજધાનીનું શહેર પણ હતું.
કુંડપુર કયા સ્થાને હતું, તેને શાસ્ત્રીય ઉલ્લેખ મળતું નથી, કિન્તુ ભગવાન મહાવીરસ્વામીના વિહારમાં બ્રાહ્મણગ્રામ બતાવ્યું છે. આ બ્રાહ્મણગ્રામ તે જ બ્રાહ્મણકુંડ ગામ હોય તે નક્કી છે કે કુડપુર ગંગાની દક્ષિણે હતું. ભગવાન રાજગૃહીથી વિચરતાં કેલ્લાગ, સુવર્ણખલ અને બ્રાહ્મણગામ
