________________
વશે. માત્ર પૈશાલી પાસે તેમજ ક્ષત્રિયકુંડ પાસે “કેલા સન્નિવેશ” છે એટલી સામ્યતા છે પરંતુ તે સામ્યતા હકી છે એવી નથી, કારણ કે કેલ્લાગે ઘણાં હતાં.
જે વૈશાલી અને ક્ષત્રિયકુંડ નજીકમાં કે એક હેત. તે જ્યારે મગધરાજ કણિકે વૈશાલી ભાંગી અને હળથી ખેડી નાખી ત્યારે ક્ષત્રિયકુંડને પણ નાશ થયા હતા અને તે રાજ્ય પણ વીખરાઈ ગયું હતું પરંતુ તેમ થયું નથી. શાસ્ત્રપાઠ મળે છે કે, ભગવાન મહાવીરસ્વામીના નિર્વાણ સુધી ક્ષત્રિયકુંડ કાયમ હતું અને ત્યાં નંદિવર્ધન રાજા વિદ્યમાન. હતું. આ રીતે પણ વૈશાલી તથા ક્ષત્રિયકુંડ જુદાં જુદાં તથા દૂર દૂર હતાં એમ સાબિત થાય છે.
૧૦. ક્ષત્રિયકુંડ અને શાહગઢ વગેરે પ્રાચીન વૈશાલી અને પ્રાચીત ક્ષત્રિયકુંડ એકરૂપે કે પાસે પાસે નહાતાં તે પછી અર્વાચીન વેસાડગઢ અને ક્ષત્રિયકુંડને એક અથવા નિકટમાં હેવાનું મનાય જ કેમ? વળી આજે તે વેસાડગઢની પાસે જોઈએ તે તે સ્થાને નદી પણ નથી. આથી ભિન્નતામાં એક વધારે થાય છે.
શ્રેટિગ્રામ કે ગાંતિગ્રામ એ ક્ષત્રિયકુંડન હોઈ શકે? કેમકે તેને કંડગ્રામ કે ક્ષત્રિયકુંડ તરીકે પરિચય મળતું નથી. જેન અને બૌદ્ધોના સમકાલીન શાસ્ત્રોમાં એક સ્થાનને બરાબર કટિગ્રામ તરીકે અને બીજા સ્થાનને સ્પષ્ટ રીતે ક્ષત્રિયકુંડ તરીકે ઓળખાવેલ છે. એટલે ચોક્કસ છે કે તે ભિન્ન ભિન્ન સ્થાન છે.
કોલ્લાગ સન્નિવેશ પણ ક્ષત્રિયકુંડન જ હોઈ શકે.
