________________
ક્ષત્રિયકુંક શ્રીકલ્પસૂત્રમાં સિદ્ધાર્થ રાજા માટે ૧ ક્ષત્રિય, ૨ શાજા અને ૩નરેંદ્ર એવા શબ્દો વપરાયા છે, જે એકાર્થક શબ્દો છે.
અહીં વપરાયેલો ક્ષત્રિય શબ્દ ખાસ સૂચક શબ્દ છે. તેનાથી તાત્કાલીન રાજકીય તેમજ ધાર્મિક બાબતે પર સારે પ્રકાશ પડે છે. જેમકે –
(૧) આ. વિજયેંદ્રસૂરિજી લખે છે કે, શબરસ્વામીએ “પૂર્વમીમાંસાની ટીકામાં, આ૦ શ્રીનેમિચંદ્રસૂરિ મહારાજના.
પ્રવચનસારોદ્ધારની ટીકામાં અને કઇ સ. આ. શ્રીહેમચંદ્રસૂરિએ “અભિધાનચિંતામણિ કોષમાં ક્ષત્રિયને અર્થ રાજા કરે છે એટલે સિદ્ધાર્થ ક્ષત્રિય કહે કે સિદ્ધાર્થ રાજા કહો એ સરખી વાત છે. અહીં વિશેષતા એટલી જ છે કે, રાજા હીન જાતિને નહિ કિન્ત શુદ્ધ ક્ષિત્રિય હતા, એ સૂચવવા માટે જ ક્ષત્રિય શબ્દ વપરાય છે.
(૨) મહારાજા ચેટકના શબ્દો જાહેર છે કે, તે પિતાની કન્યા ઊંચ ક્ષત્રિયને જ આપતા હતા. તેમણે મગધરાજ. શ્રેણિકને પોતાની એક પુત્રી આપવાની સાફ ના સંભળાવી હતી, જ્યારે સિદ્ધાર્થ રાજાને પિતાની બેન અને સિદ્ધાર્થ પુત્ર નંદિવર્ધનને પોતાની એક પુત્રી આપી હતી. આથી ચક્કસ છે કે સિદ્ધાર્થ રાજા ક્ષત્રિમાં પણ ઉચ્ચ ક્ષત્રિય હતે.
(૩) શાસ્ત્રોમાં ઉગ્ર ભેગ ક્ષત્રિય, ઈક્ષવાકુ જ્ઞાત કૌરવ અને હરિવંશને આર્યવંશ તરીકે ઓળખાવ્યા છે. આમાંના ક્ષત્રિયને અર્થ રાજન્ય થાય છે એટલે ક્ષત્રિય શબ્દ જ શ્રેષ્ઠતાસૂચક છે. ૨૩
