________________
૪૨
ક્ષત્રિયકુ
ચૈત્ય હતાં. પ્રસ્તુત વિહારપાઠથી સ્પષ્ટ છે કે, કુડપુરની અહાર જ્ઞાતખેડવન હતું. ત્યાંથી કર્મોરગ્રામ જવાના એ મા હતા. કર્મારામ પાસે હતુ, તેનાથી આગળ કેલ્લાગ, સેારાક, અસ્થિકગ્રામ અને વેગવતી નદી હતાં.
૯. વૈશાલી અને ક્ષત્રિય ડેડ
વૈશાલી નગરી અને ક્ષત્રિયકુંડ નગર એ અને એક અથવા નિકટમાં હોય એમ લાગતું જ નથી. શાસ્ત્રોમાં વૈશાલી વાણિજ્યગ્રામ, રાજગૃહી-નાલંદા, ચ'પા–પૃષ્ટચંપા, અને બ્રાહ્મણકુંડ-ક્ષત્રિયકુંડ વગેરે જોડિયાં નામેા મળે છે. વૈશાલીબ્રાહ્મણકુંડ કે વૈશાલી-ક્ષત્રિયકુંડ એ રીતનાં નામ મળતાં નથી.
૮ શ્રીભગવતી'માં ‘તત્ત્વ નું માદળકુંડામ( નયÆ पच्चत्थिमेण पत्थणं खत्तियकुंडगामे णामं नयरे होत्था. ' બ્રાહ્મણુકુંડ અને ક્ષત્રિયકુંડ પાસે પાસે હતાં, એવા પાઠ મળે છે, કિન્તુ આ બને અથવા આમાંનું એક વૈશાલી પાસે હતું એવા એક પણ પાઠ મળતા નથી. ઊલટુ વૈશાલી અને ક્ષત્રિયકુંડ દૂર દૂર અને ભિન્ન ભિન્ન હતાં, તેના પર્યાપ્ત પા મળી રહે છે. જેમ કે, વૈશાલી પાસે વાણિજ્યગ્રામ હતું. ક્ષત્રિયકુંડ પાસે બ્રાહ્મણકુંડ ગામ તથા કર્મોરગ્રામ હતું. વૈશાલી પાસે તિપલાશ ચૈત્ય હતું. ક્ષત્રિયકુંડ પાસે મહુશાલ ચત્ય હતું. વૈશાલી પાસે ઉદ્યાન નહોતું. ક્ષત્રિયકુંડ પાસે જ્ઞાતખંડ૨૧ ઉદ્યાન હતું. વાલી પાસે નાદિયા ૭ અને ફાલ્લાગમાં જ્ઞાતક્ષત્રિયા રહેતા હતા. ક્ષત્રિયકુંડના ઉત્તર વિભાગમાં જ્ઞાતક્ષત્રિયે વિશેષ રહેતા હતા. વૈશાલી પાસે ગડકી ૧૫ નદી હતી. ક્ષત્રિયકુંડ પાસે પહાડી નદી હતી વગેરે
