Book Title: Kavya Prakash
Author(s): Mammatacharya, Ramnarayan Vishvanath Pathak, Rasiklal Chotalal Parikh
Publisher: Gujarat Puratattva Mandir
View full book text
________________
સર
કાવ્યપ્રકાશ
(સૂ. ૧૭) તેથી લક્ષણા છ પ્રકારની છે.૧૨ પહેલાં બતાવેલા ભેદ સાથે. ૩૨
અને તે
(સ. ૧૮) રૂઢિને લઇને થએલી હેાય ત્યારે વ્યંગ્ય વિનાની અને પ્રયેાજનને લીધે થએલી હેાય ત્યારે વ્યગ્યવાળી હાય છે.
૩૩
કારણકે પ્રયેાજનના ખેાધ વ્યંજન વ્યાપારથી જ થાય છે. (સ. ૧૯) તે ગૂઢ અથવા અગૂઢ હેાય છે.
તે એટલે વ્યગ્ય.
ગૂઢ નીચે પ્રમાણે જેમકેઃ—
મુખે સ્મિત વિકાસિયું, વશ કરેલ વાંકી દેગ; મદે મલપતી ગતિ, મતિ ન ઠામ એકકે રે; ઉરે સ્તન-કળી પુટી, જઘન અંસખ ધક્ષમઃ શું જોમન બહાર છે, શશિમુખી શરીરે ખિલ્યે અગૂઢના જેમકેઃ—
૯
૩૪ શ્રીસંગથી અબુધે પણ, પાવરધા થાય ચતુર ચિરતાના; ઉપદેશે હાવભાવ યોવનમદ એ જ લલનાને.
૩૨ છ પ્રકારની નીચે પ્રમાણે.
શુદ્દા
ઉપાદાન જેમકે ભાલાપ્રવેશ કરે છે, ડાંગા પ્રવેશ કરે છે. લક્ષણ જેમકે ગંગા ઉપર નેસ.
સારાપા જેમકે ધી આવરદા છે.
સાધ્યવસાના જેમકે આ આવરદા છે.
૧૦
ગૌણી
સારાપા જેમકે વાહીક બળદ છે. સાધ્યવસાના. જેમકે આ બળદ છે.
૩૩ ૮ જેમાં સ્મિત વિકસેલુ છે એવું મુખ છે; જેણે વક્રતાને વશ કરી છે એવેા દૃષ્ટિપાત છે; જેમાં વિભ્રમે ઉભરાઇ જાય છે એવી ગતિ છે; જ્યાં સ્તનકળિ ફુટી છે એવું ઉર છે; સબંધને સહન કરી શકે એવુ જધન છે; અહે। ચન્દ્રમુખીના શરીરમાં યૌવનનેા ઉદય (શા) ખીલે છે. >
૩૪ < લક્ષ્મીના પરિચયથી, જડ પણ ચતુરૈાની રીતભાતના જાણકાર થાય છે; જુવાનીને મદ જ કામિનીએને લલિત ભાવેા ઉપદેશે છે. <
