Book Title: Kavya Prakash
Author(s): Mammatacharya, Ramnarayan Vishvanath Pathak, Rasiklal Chotalal Parikh
Publisher: Gujarat Puratattva Mandir
View full book text
________________
૪૮:
કાવ્યપ્રકાશ
તૃણે કે વગેં, સમદરીના મુજ દિવસે, કહીં પુણ્યારણ્ય, શિવ શિવ લવ'તાં વહાઁ જતા. ૪૪
(સૂ. ૪૮) દેવ વગેરે જેના વિષય છે એવી રાંત૫૩ તથા વ્યજિત૫૪ થયેલા વ્યભિચારી (૩૫) ભાવ
કહેવાય છે.
વગેરે શબ્દથી મુનિ, ગુરુ, નૃપ, પુત્ર, વગેરે વિષચેાવાળી સમજવી. કાન્તાવિષયવાળી રતિ વ્યકત થઈ હેાય ત્યારે શૃંગાર કહેવાય છે.
૫જામ્યું. કંઠમાઁ કાલટ તે ઈશ ! લાગતુ મને મહામૃત; આપના વપુર્થી ભિન્ન જો મળે અમ્રુત નહિ મને જરા રુચે. પ૬ઠુર અધા સાંપ્રત, ભાવિમાં કરે શુભેા, થતુ સચ્ચરિતાર્થી ભૂતનાં; શરીરિને દર્શન આપનું ખરે ત્રિકાળમાં સૂચવતું જ ચાગ્યતા.
૪૫
૪
આ પ્રમાણે બીજા વિષચેા પણ ઉદાહરણથી સમજી લેવા. વ્યજિત થયેલા વ્યભિચારી જેમકે——
ઢેકું, બળવાન શત્રુ અથવા મિત્ર, ધાસ અથવા સ્ત્રી એમાં સરખી દૃષ્ટિ રાખતાં શિવ શિવ એમ જપતાં ગમે ત્યાં પુણ્યારણ્યે મારા દિવસે ચાલ્યા જાય
૫૩-૫૪ રતિ શબ્દથી ખીજા સ્થાયી ભાવે। પણ સમજવા. વ્યંજિત એટલે વિભાવ વગેરેથી નિષ્પન્ન થયેલા. અર્થાત્ રસની અવસ્થા સુધી હિ ગયેલા ક્રાઇ પણ સ્થાયી કે વ્યભિચારી ભાવ કાવ્યમાં ભાવ કહેવાય છે.
૫૫ ⟨હું ઇશ ! તારા ગળાના એક ખૂણામાં રહેલુ કાલકૂટ મારે મન મહામૃત છે. આપનાથી જૂદું શરીર અમૃત હેાય તાપણુ તે મને ગમે નહિ. > ૫૬ <પૂર્વનાં શુભકર્મથી પ્રાપ્ત થતું, વર્તમાનમાં થતા પાપનુ હરણ કરતું અને ભવિષ્યનાં કલ્યાણના હેતુરૂપ આપવું દર્શન દેહધારીએતે ત્રિકાલ યેાગ્યતા સૂચવે છે.
