Book Title: Kavya Prakash
Author(s): Mammatacharya, Ramnarayan Vishvanath Pathak, Rasiklal Chotalal Parikh
Publisher: Gujarat Puratattva Mandir
View full book text
________________
પણ
ચિ ઉલ્લાસ યુદ્ધમાં અધર દૃશતાં નિજ કાન્તદન્તવ્રણ કેરી પીડના સંકટથી કોંધ મુક્ત શત્રુની
નારનાં અધર-એષ્ઠ પલ. આમાં વિધાલંકારથી હઠના કરડવા સાથે જ શત્રુઓ હણાયા એ પ્રમાણે તુલ્યોગિતા.૦૮ મારી ક્ષતિથી અન્યની ક્ષતિ દૂર થાઓ એવી તેની બુદ્ધિ સૂચવાય છે માટે ઉપ્રેક્ષા. આ દાખલાઓમાં વ્યંજક સ્વતઃસંભવી છે.
વેણુ કેરા સરસ સ્વરથી, મુખ્ય કૈલાસશૃંગે ગાતાં કીત્તિ, અમરરમણી, જેહની સાંભળીને, ત્રાંસું જેતા, કુણી કમલિની-દાંડલીના ભ્રમેથી
દિમાતંગો, શ્રવણતટમાં, સૂંઢને ફેરવે છે. ૬૪ અહીંઆ વસ્તુવડે, જેમને અર્થનું જ્ઞાન થતું નથી તેમને પણ આવી બુદ્ધિ ઉત્પન્ન કરવાથી તારી કીતિ ચમત્કાર કરે છે એવી વસ્તુ સૂચવાય છે.
- ૭૭ (યુદ્ધમાં રેષથી પિતાને હઠ કરડતાં જેણે શત્રુઓની સ્ત્રીએના હોડરૂપી પરવાળાની પાંદડીઓને કાન્તના ગાઢ દંતક્ષતની વ્યથારૂપી સંકટથી છેડાવી.) અહીં સ્વતઃસંભવીમાં વિરોધાલંકારથી તુલ્યોગિતા અને ઉàક્ષા અલંકારે વ્યંજિત થાય છે. [૪]
S૮. માત્ર પ્રસ્તુતિના અથવા માત્ર અપ્રસ્તુતેના સાધારણ ધર્મનું એકવાર કથન કર્યું હોય તે તુલ્યોગિતા. અહીં પિતાનો હઠ કરો અને શત્રુઓ નાશ પામવા એ બન્ને એક સાથે બનવારૂપ ધર્મને ધ્વનિ છે માટે તુલ્યોગિતા. (જુઓ સૂત્ર ૧૫૮)
૭૮Kકેલાસના પ્રથમ શિખર ઉપર વેણુની સંમૂછના વડે અપ્સરાઓથી ગવાતી, જેની કીર્તિ સાંભળીને સરસ મૃણાલીના દાંડાની શંકા થવાથી દિગ્ગજો આંખના ખૂણે ફેરવીને શ્રવણતટ ઉપર પોતાની સૂઢ ફેરવે છે.) કવિ પ્રીટેકિતથી વસ્તુથી વસ્તુ વ્યંજિત થાય છે. [૫]
