Book Title: Kavya Prakash
Author(s): Mammatacharya, Ramnarayan Vishvanath Pathak, Rasiklal Chotalal Parikh
Publisher: Gujarat Puratattva Mandir
View full book text
________________ પાંચમે ઉલ્લાસ આમાં બીજા અર્થમાં સંક્રમિત થતા વાગ્યવાળા “જીવન્ત પદનું [ વ્યંગ્ય અગૂઢ છે] . પખીલેલ કેકનદ રેણુથી જાબુરંગી ગાયે છ મંજુ મધુપ ઘરવાવમાંહી ને બધુજીવ નવ પુષ્પ સમું વિરાજે આ સૂર્યનું ઉદયપર્વતચુમ્બિ બિમ્બ. 114 આમાં અત્યન્ત તિરસ્કૃત થએલા વાગ્યવાળા “ચુંબન' પદનું [ વ્યંગ્ય અગૂઢ છે ]. આંહી બંધન નાગપાશથ થયું, દ્રણાદ્રિ આપ્ટે અહીં વજાગે, તુજ વાગતાં દયરને શક્તિ ઊંઘ ઉરમાં, હોંચાડો અહીં સ્વર્ગ ઈન્દ્રજિતને દિવ્યાસ્ત્રથી લમણે, કેક કાપી, મૃગાક્ષિ, રાક્ષસપતિની કંઠ ઝાડ અહીં. 115 [1] 4. “જીવો પદ “નથી હયાત સાથે ઘટતું ન હોવાથી બાધિત થાય છે તેથી લક્ષણ વડે તેને વાગ્યાથે “યોગ્ય જીવન” રૂપી બીજા અર્થમાં સંક્રમિત થાય છે; અને તેવા પ્રયોગથી મરવું જ સારું છે” એવું વ્યંગ્ય સૂચવાય છે. આ વ્યંગ્ય વાચ્ચની માફક ગમે તે કઈ હેલાઈથી સમજી શકે એવું અગૂઢ-સ્પષ્ટ છે; અને તેથી તે ગુણીભૂત છે-તે અત્યન્ત સરળ હોવાથી પ્રધાનપણે ધ્યાન ખેંચતું નથી. 5. Kઘરની વાવમાં વિકસેલા કેકનદની રજથી જબુડીઆ થએલા અંગવાળા ભમરા મીઠું ગાય છે; અને આ નવીન બધુજીવ ફૂલની પાંદડી જેવું, ઉદયાચલને ચુમ્બતું સૂર્યનું બિમ્બ પ્રકાશે છે.” 6. ચુંબન શબ્દને અર્થ અચેતન સૂર્યમાં ઘટતું નથી, માટે તેને અર્થ કેવળ સંયોગ જ લેવો પડે, અને એ રીતે તેને વાગ્યાથી અત્યન્ત સચવાય છે,-તે તદ્દન અગૂઢ છે–સ્પષ્ટ છે. 7. Kઅહીં નાગપાશબંધન થયું હતું, અને તારે દીયર શક્તિ વડે છાતીમાં સપ્ત ઘવાતાં હનુમાન અહીં દ્રોણાદિ લાવ્યા હતા; અહી લક્ષ્મણનાં દિવ્ય શર વડે ઈન્દ્રજિત પરલોક પહોંચાડાયે. અને મૃગણિ! અહીંઆ કેકે રાક્ષસપતિનું કંઠવન છેદી નાખ્યું હતું.>
