Book Title: Kavya Prakash
Author(s): Mammatacharya, Ramnarayan Vishvanath Pathak, Rasiklal Chotalal Parikh
Publisher: Gujarat Puratattva Mandir
View full book text
________________
પાંચમા ઉલ્લાસ
લક્ષણારૂપ ત્રણે વ્યાપારાથી ભિન્ન ધ્વનન વગેરે પર્યાયેવાળેા વ્યાપાર ઢંકાય એમ નથી.
"
૧૧૧
66
૯૭ તેમાં ‘ સાસુ અહીં’ વગેરેમાં (ધ્વનિ) નિયતસબ "ધ ૮ કાને રેષ ચર્ચા ના ” વગેરેમાં અનિયતસબધ,
@ “વિપરીત રતે લક્ષ્મી બ્રહ્માને દેખાઁ નાભિકમલસ્થ હરિનું દક્ષિણ લેાચન ઢાંકે આકુલ થઈ રસમાં, ”
૨૩૭
વગેરેમાં સંબદ્ધસ ંબંધ છે.૧૦૦ આમાં હિર પદથી જમણી આંખ સૂર્યરૂપ છે એ વ્યક્ત થાય છે, તેના મંધ થવાથી સૂર્યનું અસ્ત થવું, તેના વડે પદ્મના સ`કાચ, તેના વડે બ્રહ્માનું પૂરાઈ જવું. તેમ થતાં ઢાંકવાનું અંગ ન દેખાવાથી બંધનરહિત સુરતવિલાસ એમ (વ્યક્ત થાય છે).
૧૦૧ 2
અખણ્ડ બુદ્ધિથી સમજાતા વાક્યા જ વાચ્ય છે અને વાક્ય જ વાચક છે' એમ પણ જેએ કહે છે તેઓએ ૯૭ જેમાં વ્યંગ્યના સંબંધ નિયત છે તે નિયત સંબંધ વ્યંગ્ય અહીંઆ સામૂ” વગેરે ક્ષેાકમાં નિયત સંબંધ વ્યંગ્ય છે. નિયત સંબંધ એટલે કે વાય્ અને વ્યંગ્યના એક જ વિષય હાવેા તે. આ શ્લાકમાં બન્નેને વિષય મુસાફર છે.
૯૮. આમાં બન્નેને એક વિષય નથી-વાચ્યના વિષય સખી છે વ્યંગને વિષ્ય તેના વ્હાલા વગેરે છે.
૯૯. —વિપરીત રતમાં લક્ષ્મી નાભિ કમળ ઉપર બેઠેલા બ્રહ્માને જોઇને હિરની જમણી આંખ રસાકુલ થઇ એકદમ ઢાંકી દે છે.>
૧૦૦, સબહુ સંબધ વ્યંગ્ય એટલે કે જે વ્યંગ્ય એક બીજાથી સિદ્ધ થઈ પરંપરારૂપે પ્રતીત થાય તે.
૧૦૧ વેદાન્તીના મતની ચર્ચા કરે છે. અખણ્ડ વાક્યની વાક્યામાં શક્તિ છે. તેજ રીતે વાયગમ્ય વ્યંગ્ય પણ હાઈ તેમાં પણ વાક્યની શક્તિ જ છે.
