Book Title: Kavya Prakash
Author(s): Mammatacharya, Ramnarayan Vishvanath Pathak, Rasiklal Chotalal Parikh
Publisher: Gujarat Puratattva Mandir
View full book text
________________
બીજા ઉલ્લાસ
પાટાટલાં જ ઉરને, આટલી છે માત્ર આંખપાંદડીઓ, આટલી થઈ અવસ્થા દિવસે આટલા જ થાતાંમાં. ૧૧. આ પ્રમાણે સચેાગ વગેરેથી બીજા અર્થનું નિવારણ થઈ ગયા પછી પણ કૈાઇ જગાએ અનેકાથ શબ્દના બીજા અના આપ જે થાય છે ત્યાં અભિધા નથી, કારણકે તેનું નિયમન. થઇ ગયું છે, તેમ લક્ષણા નથી, કારણકે મુખ્યા ના આધ વગેરે નથી, પણ અહી' અંજન એટલે વ્યંજન એ જ વ્યાપાર છે. જેમકેઃપપ્ùાંચ્યું ન જાય તન! ઉચ્ચ શું વંશ મેટા ! સચ્ચા શિલીમુખ, ન થાય ગતિ નિરુદ્ધ, એ ભદ્ર જાત પરવારણના હંમેશ દાનાંજીના અરણથી કર હે સુહાતા. (સૂ. ૩૩) તેથી ચુકત તે વ્યજક શબ્દ તેથી ચુકત એટલે વ્યંજનાથી ચુકત. (સૂ. ૩૪) જેથી કરીને તે (વ્યજક શબ્દ) પેાતાના મુખ્ય અર્થના વ્યવધાનવાળા થઈને તેવા (વ્યંજક) અને છે તેથી કરીને (મુખ્ય) અ` પણ મદદગાર થવાને લીધે તે જગાએ વ્યજક ગણાય છે.
૨૦
એ રીતે કાવ્યપ્રકાશમાં શબ્દાના સ્વરૂપના નિર્ણયને બીજો ઉલ્લાસ સમાપ્ત થયા.
२७
૧૨
૫૦ <આવડાં સ્તનવાળી આવડી આંખપાંદડીવાળીની આવી અવસ્થા આટલા દિવસમાં થઈ. >
૫૧ <ભદ્રસ્વરૂપવાળાને મુશીબતથી પહેાંચી શકાય એવા શરીરવાળાને વિશાળ વંશની ઉન્નતિવાળાને, શિલીમુખ એટલે ખાણને સંગ્રહ કર્યો છે એવાને અબાધિત ગતિવાળાને, પર એટલે શત્રુના વારણના,. નિવારકના કર હમેશાં દાનામ્મુના સેકથી સુંદર રહેતા.>.
રાજામાં પૂરેપૂરા અર્થ નિયત્રિત થવા છતાં આ ક્ષેાકમાંથી હાધીના વનને અર્થ નીકળે છે. તેમાં ભદ્રના અ ભદ્રાતિના હાથી, દુરાધરાહુ એટલે ઉપર ચઢવામાં મુશ્કેલી પડે એવા (ઊઁચા), શિલીમુખ એટલે ભમરા (તેના "ભસ્થળમાંથી ઝરતા મદને લીધે આકર્ષાયેલા) પરવારણ એટલે ઉત્કૃષ્ટ હાથી, કર એટલે સૂઢ અને દાન એટલે મદ જે ઝરવાથી સુંદર દેખાય એવા અ.
