________________
s/
જંબદ્વીપ (શ્રીમદ્ ભાગવત પુરાણ આધારે) :–રતિલાલ છોટાલાલ પુરોહિત
R : ક
સમય છે. એમ. એ. સાહિત્યાચાર્ય, કાવ્યતીર્થ સાહિત્ય રત્ન
બ્રાહ્મણ શેરી, ઊંઝા (ઉ. ગુ.) શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન–ભગવાન–વેદવ્યાસ એજન, મૂળમાં તેને વિસ્તાર સોળ હજાર મહર્ષિએ પોતાની આર્ષ–દષ્ટિથી આ જગતને જન, તેટલે જ સેળ હજાર જન તે હસ્તામલવત્ દશ્યમાન કરેલ.
ભૂમિની અંદર પડેલો છે. મહર્ષિનું આ જ્ઞાન ત્રિકાલાબાધિત સન- ઇલાવૃત્ત ખંડની ઉત્તરે ને ઉત્તરે તન સત્ય છે. તેઓના કથન માટે ભગવાન અનુક્રમે નીલ, વેત તથા શૃંગવાન નામના વિષ્ણુનું સ્થૂળ સ્વરૂપ તે જ આ દશ્યમાન ત્રણ પર્વત છે. જગત છે.
-
તેઓ ત્રણેય રમ્યફ, હિરણ્યમય તથા શ્રીમદ્દ ભાગવતના પાંચમા સ્કંધના કુખંડની સીમા સૂચવનાર છે. સેળમા અધ્યાયમાં ભૂમંડળનું વિસ્તાર– તેઓ પૂર્વ દિશા તરફ લંબાઈવાળા પૂર્વક વર્ણન નીચે મુજબ છે.
અને બને છેડેથી છેક ખારા સમુદ્ર સુધી તેમાં જે પ્રથમ જ મૂકી છે. તે પહોંચેલા છે. ભૂમંડળ રૂપી કમળના સાત દ્વીપ રૂપી એક-એક પર્વતને વિસ્તાર બે હજાર દેડાઓની વચ્ચેને એક દડા જેવું છે. તેને જન છે અને તેમાં પ્રથમ-પ્રથમ પર્વત વિસ્તાર એક લાખ એજનને છે અને કરતાં બીજે–બીજો લંબાઈમાં જ દશાંશથી કમળના પાંદડાની પેઠે તે સમગોળ છે. કંઈક અંશે ઓછો છે. (ઊંચાઈમાં કે - તે જ ખૂદ્વીપમાં નવ ખંડે આવેલ છે. વિસ્તારમાં નહિ.) તે પ્રત્યેક નવ-નવ હજાર યોજન વિસ્તારવાળા એ રીતે ઈલાવૃત્તથી દક્ષિણમાં નિષધ, અને આઠ મર્યાદા પર્વતેથી સારી રીતે વિભાગ હેરાફટ તથા હિમાલય નામે ત્રણ પર્વત છે. પામેલા છે. સંસ્કૃતમાં ખંડને જ “વર્ષ કે તેઓ પણ પૂર્વ દિશા તરફ લાંબા ગયેલા બક્ષેત્ર કહે છે.
છે અને પૂર્વોક્ત નીલ વગેરે પર્વતની પેઠે આ નવ ખંડની વચ્ચે લાવૃત્ત નામને જ દરેક દશ હજાર યોજન ઊંચા છે અને મધ્યમખંડ છે. તેની વચ્ચે કુલગિરિરાજ મેર- અનુક્રમે હરિવર્ષ કિ પુરુષ તથા ભારત પર્વત રહે છે. એ આખેય સેનાને, વર્ષનો સીમાડે સૂચવનાર છે. . જબૂઢીપ જેવડે જ એક લાખ પેજન આ ત્રણ પર્વતે પણ પૂર્વે કહેલા ત્રણ ઊંચે અને પૃથ્વી રૂપી કમળની કળી હેય પર્વતની પેઠે બને બાજુ છેડેથી ખારા તે જણાય છે.
સમુદ્ર સુધી પહોંચેલા છે, ને બને હજાર એને ઉપરને વિસ્તાર બત્રીસ હજાર જન વિસ્તારવાળા છે. :
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
