________________
કૌશલ્યાએ અંતિમ પ્રહરમાં જોયેલા ચાર સ્વપ્ન અને સુમિત્રાએ જોયેલા સાત સ્વપ્ન. રાજગૃહીને નૂતન રાજધાની તરીકે સ્થાપિત કરીને દશરથ રાજા પોતાના પરિવાર સાથે આનંદપૂર્વક સમય પસાર કરવા લાગ્યા. એક દિવસ સુતિથિ, સુનક્ષત્ર અને સુયોગનો સમન્વય સાધીને પાંચમા દેવલોકના એક દિવ્ય આત્માએ રાજરાણી કૌશલ્યાની કૂખે પ્રવેશ કર્યો. મહારાણીએ રાત્રિના અંતિમ પ્રહરમાં (૧) હાથી, (૨) સિંહ, (૩) ચંદ્રમા તથા (૪) સૂર્ય એ ચાર સ્વપ્નો જોયા. પોતાના પતિ દશરથ પાસે તેમણે સ્વપ્નનું વિવરણ કર્યું તથા સ્વપ્નનું ફળ પૂછયું. સ્વપ્નનો અર્થ સ્પષ્ટ કરતાં દશરથે કહ્યું- “હે દેવી ! જે સ્ત્રી આ સ્વપ્ન જુએ છે, તે પુરુષોમાં ઉત્તમ એવા બળદેવને જન્મ આપે છે. આપના પૂર્વના સારા કર્મોના ફળસ્વરૂપે આપ પણ જલ્દી બળદેવ ને જન્મ આપશો.’ સ્વપ્નનું ફળ સાંભળીને જ કૌશલ્યા આનંદ-વિભોર બની ગઈ. તે દિવસથી ગર્ભનું યોગ્ય ભરણ-પોષણ થાય, તેના માટે તે સતત જાગૃત રહેવા લાગી.
કમળના પુષ્પોમાં પુંડરીક નામનું કમળ સર્વશ્રેષ્ઠ કહેવાય છે. ઉજવવામાં આવ્યો. દશરથ રાજાએ જિનાલયોમાં અરિહંત પરમાત્માનો નવ મહિનાનો કાળ પૂર્ણ થતાં મહારાણી કૌશલ્યાએ પુંડરીક સમાન સ્નાત્ર મહોત્સવ, અષ્ટપ્રકારી પૂજા આદિ ધર્માનુષ્ઠાન કર્યા. બંદિઓને ઉત્તમ લક્ષણયુક્ત પુત્રરત્નને જન્મ આપ્યો. જેમ પૂર્ણિમાના તેજસ્વી કારાગ્રહોમાંથી મુક્ત કરવામાં આવ્યા. અને શીતલ ચંદ્રબિંબના દર્શન થતાં જ સમુદ્ર ઉલ્લસિત બનીને ઉછળે
શુકલ પક્ષના ચંદ્રમાની જેમ પ્રતિદિન બાળકોનો વિકાસ થવા છે, તેવી જ રીતે નવજાત બાળકના મુખનું અવલોકન કરતાં જ રાજા
લાગ્યો. પ્રારંભમાં સ્તનપાન કરવાવાળા અને વધારે સમય નિદ્રાધીન દશરથનું હૃદય પણ નૃત્ય કરવા લાગ્યું. પદ્મ નામના આ સર્વપ્રથમ
રહેવાવાળા એ બે દિવ્ય બાળકો થોડા મોટા થયા. પોતાના પિતાશ્રીના દશરથપુત્ર જગતમાં “રામ” તરીકે પ્રસિદ્ધ થયા. પુત્રજન્મથી આનંદ
ખોળામાં રમવાવાળા આ ચંચળ બાળકો જ્યારે તેમના કેશ, દાઢી-મૂછ વિભોર થયેલા રાજા દશરથે દીન દુઃખિયા તથા વાચકોને ઈચ્છિત દાન
ખેંચતા, ત્યારે તેમની નટખટ-નિર્દોષ બાળલીલાઓથી દશરથ રાજા આપીને એમના આશીર્વાદ પ્રાપ્ત કર્યા.
તથા અન્ય રાજાઓ આનંદનો અનુભવ કરતા હતા. બાળકોની વિશુદ્ધ સમગ્ર વિશ્વમાં કદાચ આનંદ જ એક એવી વસ્તુ છે, જે મોતી જેવી કાયા, કમળના પુષ્પ જેવું કપાળ અને પવનની સાથે ઉડતા વહેંચવાથી વધે છે. રાજા દશરથના આનંદના અગણિત પ્રતિબિંબો કેશકલાપ બધાને આકર્ષિત કરતા હતા. બંને બાળક હંમેશા કોઈને કોઈ પ્રજાજનોના હદય દર્પણમાં દૃષ્ટિગોચર થવાં લાગ્યાં. નગરજનો પણ રાજાના ખોળામાં રમતા-કૂદતા હતા. ધન્ય છે તે માતા-પિતાને કે જેમના આનંદ વિભોર બનીને નૃત્ય કરવા લાગ્યા, ગાવા લાગ્યા, કસ્તુરી કેસરના ઘરમાં આવા દિવ્ય બાળકો જન્મ લે છે. ધન્ય છે તે સર્વેને કે જેમણે છાંટણાં ઉડવાં લાગ્યાં. નગરની સુંદરતાના કારણે અલકાપુરી તથા તેમના કોમળ સ્પર્શનો અનુભવ કર્યો, કારણ કે તે બંને ભવિષ્યકાળમાં અમરાવતીના રહેવાસીઓના મનમાં થોડા સમય માટે ઈષ્યની અનુભૂતિ મોક્ષ પ્રાપ્ત કરવાવાળા આત્માઓ હતા. જરૂર થઈ. પરંતુ તેઓ પણ પોત-પોતાના નગરમાં રામ જન્મોત્સવની
ધીરે ધીરે દશરથના પુત્રોએ કિશોર અવસ્થા પ્રાપ્ત કરી. તેઓ ઉજવણી કરવા લાગ્યા. બાળક રામ, ચંદ્રની સમાન શીતલ અને
અનેક પ્રકારની વિદ્યાઓ તથા કળાઓમાં નિપુણ થયા. કલાચાર્ય તો ગૌરવર્ણના હતા.
કેવળ શિક્ષાપ્રદાનનું માધ્યમ હતા. આ બાળકોએ પોતાના પૂર્વજન્મોની
સાધનાના પ્રતાપે આ કળાઓમાં નૈપુણ્ય પ્રાપ્ત કર્યું. યુવાવસ્થાના - થોડા સમય પછી મહારાણી સુમિત્રાની કુક્ષિમાં દેવલોકમાંથી
પદાર્પણ સમયે તેઓ એટલા બળવાન બની ચૂક્યા હતાકે મહાન પર્વતોને એક મહદ્ધિક દેવનો આત્મા વીને આવ્યો. સુમિત્રાએ (૧) હાથી
એક જ મુષ્ટિપ્રહારથી છિન્નભિન્ન કરી નાખતા હતા. કેવળ કુતૂહલવશ (૨) સિંહ (૩) સૂર્ય (૪) ચંદ્ર (૫) અગ્નિ (૬) લક્ષ્મી તથા (૭)
થઈને ક્યારેક તેઓ પોતાના ધનુષ્યની પ્રત્યંચા ચઢાવતા, ત્યારે એવો સમુદ્ર. આ સાત શુભ સ્વપ્નો જોયાં. સાત સ્વપ્નોના દર્શનનું ફળ જ્યારે
ભયાનક ટંકાર થતો કે જાણે કોઈ સાક્ષાત્ સૂર્યનું ભેદન કરી રહ્યું હોય. તેઓએ રાજા દશરથને પૂછ્યું, ત્યારે રાજાએ ઉત્તરમાં કહ્યું, - “હે દેવી!
પોતાના યુવાન પુત્રોનું બાહુબળ, શાસ્ત્રવિદ્યામાં પરમ કૌશલ્ય તથા આપનો પુત્ર ત્રણ ખંડનો શાસક વાસુદેવ બનશે.” આ સાંભળતાં જ
બુદ્ધિબળ જોઈને રાજા દશરથ એટલા પ્રભાવિત થઈ ગયા કે તેઓ સુમિત્રાનું મન હર્ષોલ્લાસથી પ્રફુલ્લિત બન્યું.
વિચારવા લાગ્યા,- “મારા આ યુવરાજો સમક્ષ સ્વયં દેવ અથવા અસુર યોગ્ય સમય આવતાં તેમણે એક પુત્રરત્નને જન્મ આપ્યો. જેનું પણ સામનો ન કરી શકે, તો રાવણ શું કરી શકવાનો ? અયોધ્યા નામ નારાયણ રાખવામાં આવ્યું. આ પુત્ર લક્ષ્મણના નામથી પ્રસિદ્ધ પુનરાગમનનો હવે સમય આવી ગયો છે.” આ રીતે નિર્ભય બનીને થયો. આ અવસરે પહેલાથી પણ અધિક ઉલ્લાસપૂર્વક પુત્ર જન્મોત્સવ તેઓ પોતાના સમગ્ર પરિવાર સાથે અયોધ્યા પધાર્યા. દુ:ખ અને
For Personal હદુર્દશારૂપી રાહુ-કેતુનું ગ્રહણ સમાપ્ત થયું અને દશરથના પ્રખર
Jain Education International
