________________
શાશ્વત સૌરભ ભાગ-૨
૩૦૫
ખૂબ બગડી. એક રાત્રે બંનેએ નિર્ણય કર્યો કે ત્રણ દિવસ સુધી થયા. ઓડિશન આપ્યું ને ઊંચા ગ્રેડમાં પાસ થયા. કાર્યક્રમો સતત સંગીત કરીને હનુમાનજીની ભક્તિ કરવી ને પછી તેમની ચાલુ થયા. વખત જતાં તબિયત લથડવા લાગી એટલે અંબાડેએ મરજી મુજબ શું કરવું તે નિર્ણય કરવો. સાધના ચાલુ થઈ, વિનંતી કરી કે મારું રેકોર્ડિંગ સાચવી રાખો તો સારું. દિવસો પૂરા થયા. છેલ્લા દિવસની રાત શરૂ થઈ બંને ભાઈઓને આકાશવાણી વડોદરાએ તેમનું અપવાદરૂપ એક કલાકનું કંઈક નિરાશા પણ થવા માંડી. છેલ્લો પ્રહર હતો બારીમાં જલતરંગવાદન, રાગ માલકૌંસ રેકોર્ડ કરી લીધો. થોડા જ હનુમાનજીએ દર્શન દીધાં ને એક દિશા તરફ હાથનો ઇશારો દિવસોમાં હૃદયરોગના હુમલાથી તેઓ અવસાન પામ્યા. કરી અલોપ થયા. આનો શું અર્થ કરવો. બંને ભાઈઓ મૂંઝાયા
ગુજરાતમાં સારા જલતરંગવાદકો ત્રણેક જેટલો જ તે છેવટે નક્કી કર્યું કે તે દિશામાં તો ભાવનગર છે તો ભાવનગર
વખતે આકાશવાણીની જાણમાં હતા, જેમાંના છેલ્લા ગજાનનરાવ જવા પ્રયાણ કર્યું.
ગયા પછી ઉત્તમ જલતરંગવાદન હવે કોણ કરે છે તે જાણવું ભાવનગરનું રાજકુટુંબ, ત્યાંનો રાજપૂત સમાજ અને જરૂરી છે. નાગરસમાજ સંગીતના અપૂર્વ પ્રેમી ભાવનગરના મહારાજા
વડોદરામાં સિતાર-શહનાઈ–જલતરંગ વાદ્યો વગાડનારી કૃષ્ણકુમારસિંહજીના કુટુંબમાં તેમનાં બહેન સિતારવાદન
મંડળીઓ આજે પણ છે અને લગ્નપ્રસંગે શાસ્ત્રીય સંગીત સુંદર શીખેલાં. આથી વાદનના ને ગાયનના શોખીન આ રાજકુટુંબે
રજૂ કરે છે, પરંતુ આ બધામાંથી ભારતભરમાં ખ્યાતિ પ્રાપ્ત કરે તેમને આવકાર્યા. મહારાજા સાહેબના નાના ભાઈ
તેવા અંબાડે બંધુ જેવા વાદકો થાય તેની આપણે રાહ જોઈશું. નિર્મળકુમારસિંહજીએ તેમના મોટાભાઈને સિતાર શિક્ષણ માટે રોકી લીધા. નિર્મળકુમારસિંહજી રાજ્યખર્ચખાતાના ઉપરી હતા.
સુધીરકુમાર સક્સેના : નોકરી માટેની બંને ભાઈઓની વિનંતી તેમણે સ્વીકારીને
તબલા અધ્યાપક રાજ્યના કલાવંતખાતામાં નોકરી આપી. ભાવનગરવાસીઓમાંથી
વડોદરાની યુનિવર્સિટીની કોલેજ ઓફ પરફોર્મિંગ ઘણાને રાજ્યના કલાવંતની વાત ખબર નહીં હોય.
આમાં લાંબા સમય સુધી શિક્ષણકાર્ય કરી નિવૃત્ત થનાર વખત જતાં ટૂંકી માંદગીમાં નારાયણરાવ અવસાન સુધીરકુમાર સકસેના ગુજરાત અને વડોદરાના શિક્ષણ અને પામ્યા. તેમનાં વિધવા પત્ની તથા પુત્રની જવાબદારી સંગીત જગતના લોકપ્રિય પ્રસિદ્ધ કલાકાર છે. ગજાનનરાવ પર આવી પડી. એટલું ઓછું હોય તેમ સ્વરાજ
સંગીત જીવનમાં ઉત્તમ કળાકાર હોવું અને ઉત્તમ શિક્ષક મળતાં કલાકારોને છૂટા કરવામાં આવ્યા. આથી વડોદરા
હોવું સરળ વાત નથી. સકસેનાજીમાં એ બંને ગુણ હતા. આ આવીને કોલસાની દુકાન શરૂ કરી તે માટે જંગલમાં લાકડા
લેખના લેખક શ્રી જયદેવભાઈ ભોજક તેમના નિકટના સંપર્કમાં કાપવાનો ને કોલસા બનાવવાનો કોન્ટ્રકટ શરૂ કરવો પડ્યો.
આવેલા. એક જ લત્તામાં રહેતા હોવાથી તેમના સમગ્ર કુટુંબને દિવસે ધંધો રાત્રે સંગીતનો રિયાઝ અને નારાયણરાવના પુત્રને
અને શિષ્ય વર્ગને જાણવાનો તેમને લાભ મળેલો. જલતરંગ-સિતારનો અભ્યાસ કરાવ્યો. ભારતનાં જુદાં જુદાં ગામોમાં આ બંને ભાઈઓએ પહેલાં ઘણા પ્રોગ્રામ કરેલા તેથી
ઉત્તર પ્રદેશના અલીગઢમાં તેમનો જન્મ. મેરઠમાં સ્નાતક ખ્યાતિ મળેલી. રેડિયો પર પણ પ્રસારણ કરતા હતા. એવામાં
સુધી અભ્યાસ કરી, અજરડા ધરાણાના ઉસ્તાદ હબીબુદ્દીન રેડિયોનિયામકે બધા જ કલાકારોની ફરી પરીક્ષા લેવાનો નિર્ણય
ખાંસાહેબ પાસે તેમણે તબલાવાદનનું શિક્ષણ લીધું. એ પ્રદેશનું કર્યો. આરંભમાં પરીક્ષકો નામ પૂછતા ને પછી સંગીતની પરીક્ષા વાતાવરણ એવું હતું કે કોઈ હિન્દુ વિદ્યાર્થીને ખાંસાહેબ શીખવતા લેતા. આથી જાણી જોઈને નાપાસ કરશે તો એવી દહેશતથી નહીં, પરંતુ ઉસ્તાદ હબીબુદ્દીનખાનની પ્રીતિ તેમણે એવી મેળવી એકલા પડેલા ગજાનનરાવ અંબાડેએ પરીક્ષા આપી નહીં.
કે બીજા કોઈને જે ન શીખવે તે શ્રી સકસેનાજીને શીખવતા. આકાશવાણીના સંગીત વિભાગના વડા જયદેવભાઈ વખત જતાં ગુરુશિષ્ય વચ્ચે ગાઢ પ્રેમસંબંધ થયો. ભાવનગરના નાતે પરિચિત હતા. તેમણે એમને સમજાવ્યા કે
શ્રી સકસેનાજી કહેતા કે દર મહિને તેઓ ઉસ્તાદને કંઈને હવે નામ નથી પૂછાતું માત્ર નંબર અપાય છે ને ભારતભરના કંઈ આર્થિક મદદ કરતા એટલું જ નહીં પણ ઉસ્તાદ તમામ રેકોર્ડિંગ દિલ્હી સાંભળવામાં આવે છે. અંબાડે રાજી જનતનશીન થયા પછી તેમનાં બેગમસાહેબાને પણ તેઓ મદદ
Jain Education Intemational
ducation Intemational
For Private & Personal Use Only
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
