________________
શાશ્વત સૌરભ ભાગ-૨
૭૦૧
નાગરિક પુરસ્કારોની કેટલીક ખાટી- “ભારતરત્ન' સમ્માન પ્રાપ્ત કરનાર મીઠી હકીકતો –
ગુજરાતીઓ : (૧) પાપુરસ્કારની પાત્રતા નક્કી કરવા સમાજનાં આપણા દેશનું આ “ભારતરત્ન' સર્વોચ્ચ નાગરિકવિવિધ ક્ષેત્રોને કુલ ૧૦ વિભાગમાં વહેંચવામાં આવે છે. સમ્માન છે, અત્યાર સુધીમાં આ ખિતાબ માત્ર ૪૧ વ્યક્તિઓને
(૨) બિનગુજરાતી હોય પણ ગુજરાતમાં રહીને સેવા અપાયેલો છે, તેમાંની ગુજરાતી વ્યક્તિઓ :કરી હોય તો સંકુચિતતા રાખ્યા વગર તેમને પણ “ગુજરાતી' (૧) (સરદાર) વલ્લભભાઈ ઝવેરભાઈ ગણીને તેમની ઉપરોક્ત પુરસ્કાર માટે ભલામણ કરવામાં
પટેલ આવેલી છે. “સવાઈ ગુજરાતી’ ગણાતા કાકાસાહેબ કાલેલકર મૂળ મહારાષ્ટ્રના છતાં ૧૯૬૪માં તેમને સાહિત્ય અને શિક્ષણ ૧૯૯૧માં મરણોત્તર “ભારતરત્ન' સમ્માન મેળવનાર વિભાગની સેવા બદલ ‘પદ્મભૂષણ' પુરસ્કાર અપાયેલ.
સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલનો જન્મ ૩૧ ઓક્ટોબર, ૧૮૭૫માં ૧૯૯૯માં ડૉ. વર્ગીસ કુરિયનને વિજ્ઞાન અને એન્જિનિયરિંગ
થયેલો. અવસાન મુંબઈ ખાતે ૧૫ ડિસેમ્બર, ૧૯૫૦. ભારતીય ક્ષેત્રની સેવા બદલ ‘પદ્મવિભૂષણ', મળેલ, આવા ઘણા દાખલા
સ્વાતંત્ર્યસંગ્રામના મહાન સેનાની, મહાત્મા ગાંધીજીના મહત્ત્વના સાથી એવા વલ્લભભાઈ પટેલ અખંડ ભારતના શિલ્પી,
‘ભારતના બિસ્માર્ક તરીકે જાણીતા છે. આઝાદી પછી વેરવિખેર | (૩) કોઈક વખત એક જ પરિવારમાં એક કરતાં વધુ
ભારતનાં રજવાડાંઓનું વિલીનીકરણ કરવામાં તેમનો પ્રયત્ન, વ્યક્તિને પદ-પુરસ્કાર પ્રાપ્ત થયો હોય તેવું પણ બન્યું છે.
હિંમત, વ્યવસ્થાશક્તિ, કુનેહ, વીરતા અને નિર્ણયશક્તિ દાદ દા.ત. ડૉ. વિક્રમ સારાભાઈ અને તેમનાં પત્ની મૃણાલિની.
માંગી લે તેવી હતી. ૧૯૪૭માં રાષ્ટ્રીય સરકારમાં તેઓ પ્રથમ વિશેષ વિગત નીચેના પેરેગ્રાફમાંથી મળશે.
ઉપવડાપ્રધાન અને ગૃહપ્રધાન બન્યા. (૪) અમુક વખત પહેલાં ‘પદ્મશ્રી’ પુરસ્કાર મળે અને
પ્રારંભમાં વલ્લભભાઈ પટેલ બેરિસ્ટર હતા. ૧૯૧૩માં પછી તે કરતાં ચડિયાતી કક્ષાનો પુરસ્કાર પણ મળ્યાંનાં દૃષ્ટાંતો
ગોધરા, અમદાવાદમાં વકીલાત કરી. ૧૯૧૫માં અમદાવાદમાં છે. વર્ગીસ કુરિયનને “પતાશ્રી’ મળ્યા પછી પાભૂષણ' પુરસ્કાર
ગાંધીજીના સંપર્કથી પ્રભાવિત થયા. ગુજરાતમાં ૧૯૧૭-૧૮માં મળ્યો હતો. મૃણાલિની સારાભાઈ ૧૯૬૫માં ‘પદ્મશ્રી' થયાં અને
મરકી-દુકાળની આપત્તિમાં સેવાકાર્ય કર્યું. ગાંધીજીના આગ્રહથી ૧૯૯૨માં ‘પદ્મભૂષણ' થયાં જ્યારે તેમના પતિ ડૉ. વિક્રમ
વકીલાત છોડી રાષ્ટ્રસેવામાં ઝંપલાવ્યું. ખેડા સત્યાગ્રહ અને અંબાલાલ સારાભાઈ (વિજ્ઞાન અને ઇજનેરીમાં) ૧૯૬૬માં
૧૯૨૩માં નાગપુર ઝંડા સત્યાગ્રહનું સફળ સંચાલન કર્યું. ‘પદ્મભૂષણ' થયા અને ૧૯૭૨માં “પદ્મવિભૂષણ' થયા.
૧૯૨૩થી ૨૮ અમદાવાદમાં શહેર સુધરાઈના પ્રમુખ બન્યા, ૧૯૯૧માં ગુલઝારીલાલ નંદા ‘પદ્મવિભૂષણ' અને ૧૯૯૭માં
અમદાવાદની કાયાપલટ કરવામાં મહત્ત્વનું પ્રદાન કર્યું. ભારતરત્ન' થયા.
૧૯૨૩માં બોરસદમાં ‘હૈડિયાવેરા’ સામે સફળ સત્યાગ્રહ (૫) ગુજરાતના પહેલાં ‘પદ્મશ્રી’ ૧૯૫૪માં શ્રીમતી
કરેલો. ૧૯૨૭માં ગુજરાત ભયંકર અતિવૃષ્ટિનો ભોગ બન્યું માગ મહેતા, પહેલા પદ્મભૂષણ વી. એલ. મહેતા હતા. પહેલા ત્યારે સેવાતંત્રની સુંદર ગોઠવણ કરી, ૧૯૨૮માં બારડોલીમાં પદ્મવિભૂષણ ૧૯૫૯માં ગગનવિહારી મહેતા હતા.
| ‘ના-કર સત્યાગ્રહનું સફળ સુકાન સંભાળવા બદલ “સરદાર'નું ગુજરાતીઓમાં પહેલા “ભારતરત્ન' ૧૯૯૧માં મોરારજી દેસાઈ બિરુદ લોકજીભેથી પામ્યા. ૧૯૩૦માં સરદારની રાસ મુકામેથી અને સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ (મરણોત્તર) હતા.
ધરપકડ થઈ. ૧૯૩૧માં અખિલ ભારતીય કોંગ્રેસ (રાષ્ટ્રીય (૬) લશ્કરી સેવા, વાઇલ્ડ લાઇફ કન્ઝર્વેશન- મહાસભા)ના કરાંચી અધિવેશનના પ્રમુખ થયા, ૧૯૩૨માં વન્યજીવન, પત્રકારત્વમાં પદ્મશ્રી, પદ્મભૂષણ, પદ્મવિભૂષણ કોઈ ગાંધીજી સાથે વલ્લભભાઈને પણ જેલવાસની સજા સાંપડી. ગુજરાતીને મળેલ નથી, તેમાં આપણી ઉદાસીનતા અથવા ઊણપ ૧૯૪૭માં તેઓ ભારતના પ્રથમ નાયબ વડાપ્રધાન અને દેખાઈ આવે છે.
ગૃહપ્રધાન બન્યા. ગાંધીજીના એક બોલે સરદારે સ્વતંત્ર ભારતના
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
