________________
प्रकरण २
ब्राह्मण परंपरेतील चाणक्य
चाणक्य, कौटिल्य ऊर्फ विष्णुगुप्त याच्या व्यक्तिमत्वाचा जेव्हा आपण शोध घेऊ लागतो तेव्हा आपल्याला ब्राह्मण परंपरेतील साहित्याचा प्रथम विचार करावा लागतो. कारण 'चाणक्य' हा शब्द उच्चारल्याबरोबर प्रथमदर्शनी डोळ्यात भरते, ते त्याचे ‘ब्राह्मणत्व'. शतकानुशतके भारतीय मनावर चाणक्याचे एक विशिष्ट चित्र कोरलेले आहे. चाणक्याची ती सुप्रसिद्ध शिखा' (शेंडी), त्याची वेदविद्येतील पारंगतता, त्याची विलक्षण बुद्धिमत्ता, अहंकाराची छटा असलेला त्याचा स्वाभिमान, त्याची धूर्तता आणि सूडबुद्धी – हे सर्व गुणविशेष ब्राह्मण परंपरेने विशेष अधोरेखित केल्यामुळे अर्थातच त्या साहित्यात प्रतिबिंबित झालेला चाणक्य येथे प्रथमतः शब्दांकित केला आहे. वस्तुत: चाणक्याचे प्राचीन उल्लेख जैनांमध्ये इ.स.पूर्व दुसऱ्या शतकापासून सुरू
