________________
चाणक्याची जीवनकथा
चाणक्य चंद्रगुप्ताचा हात धरून मयूरपोषकाकडे आला. मयूरपोषकाने नातवाच्या वियोगाचे दुःख मनात लपवून, चंद्रगुप्ताच्या उज्ज्वल भविष्यासाठी त्याला परिव्राजकाच्या अर्थात् चाणक्याच्या स्वाधीन केले.
बाहेर पडताच चाणक्य, चंद्रगुप्तासह घोड्यावर स्वार झाला. त्याला आत्मविश्वासाने म्हणाला, 'चंद्रगुप्ता ! इतके दिवस खेळातला राजा होतास. लक्षात ठेव, तुला पाटलिपुत्राचा खराखुरा राजा व्हावयाचे आहे. मी सतत तुझ्या पाठीशी राहीन.' त्या दृढनिश्चयी बालक चंद्रगुप्ताने, त्याच क्षणी चाणक्याला गुरुस्थानी मानले आणि खरोखरच अखेरच्या क्षणापर्यंत, त्याची ही गुरुनिष्ठा अभंग राहिली.
(८) पाटलिपुत्रावरील अयशस्वी स्वारी आता चाणक्य, चंद्रगुप्तासह सैन्यातील पायदळ उभे करण्याच्या तयारीला लागला. त्याने प्राप्त केलेली सोन्या-चांदीची नाणी, या कामी त्याच्या उपयोगाला आली. पैशाच्या लोभाने पायदळात भरती झालेल्या, त्या तुटपुंज्या पायदळ सैन्याच्या मदतीने, त्याने चारही बाजूने पाटलिपुत्र नगरास वेढा घातला. त्या तुलनेने, खूप बलाढ्य सैन्य असलेल्या नंदसम्राटाने, आपले अनुभवी घोडदळ त्यांच्यावर पाठवून, हा हा म्हणता, चाणक्य-चंद्रगुप्ताचे भाडोत्री पायदळ हुसकावून लावले. आपली ही रणनीती अयशस्वी झाल्याचे पाहून, चाणक्याने चंद्रगुप्ताला घोड्यावर घातले. वायुवेगाने तेथून पलायन केले.
नंदाच्या सेनापतीने दोघेजण घोड्यावरून पळून गेल्याचे पाहिले. नंदाला निवेदन
