________________
अर्थशास्त्राच्या गवाक्षातून
विचार केला आहे. आरंभीच म्हटले आहे की, अशा लिखित आज्ञांनाच ‘शासन' असे म्हणतात. राजाने वेळोवेळी असे शासनलेख काढावे आणि प्रजाजनांनी त्यांचे अचूक पालन करावे, असे म्हटले आहे. या आज्ञापत्रांच्या अनेक प्रकारांचा उल्लेख, कौटिल्याने केला आहे.
शासन आणि जिनशासन हे शब्द, अर्धमागधी ग्रंथांमध्ये अनेकदा पाहावयास मिळतात. जिनशासनाचे आणि तीर्थंकरशासनाचे पालन, साधूंनी अनिवार्यपणे केलेच पाहिजे, अशी अपेक्षा जैनग्रंथात व्यक्त केलेली दिसते. सूत्रकृतांगात म्हटले आहे की -
एवमेगे उ पासत्था , पण्णवेंति अणारिया । इत्थीवसं गया बाला , जिणसासणपरंमुहा ।।
___ (सूत्रकृतांग १.३.६९) अर्थात् स्त्रियांना वश झालेल्या जिनशासनपराङ्मुख अशा, अनार्य पार्श्वस्थांचा येथे आवर्जून उल्लेख केला आहे. दशवैकालिकात अशी अपेक्षा व्यक्त केली आहे की, जिनशासनात पारंगत असलेल्या मुनीने, क्रोध इ. विकारांच्या आधीन होऊ नये. (आसुरत्तं न गच्छेज्जा सोच्चाणं जिणसासणं - दशवैकालिक ८.२५). जिनशासन ऐकलेल्याने, कोणत्याही विपरीत परिस्थितीत शांतचित्त रहावे, अशी अपेक्षा उत्तराध्ययन २.६ मध्ये व्यक्त केली आहे. उत्तराध्ययनातच संजय' नामक राजाचा असा उल्लेख येतो की, त्याने राज्यत्याग केला आणि तो जिनशासनात प्रविष्ट झाला (उत्तराध्ययन १८.१९). याच अठराव्या अध्ययनात जिनशासन शब्द अनेकदा पुनरावृत्त झाला आहे. जैनधर्मीयांचे एक पारंपरिक घोषवाक्य आहे, ते म्हणजे – जैनं जयति शासनम्। (२) अधिकरण
२४२
