________________
સાવલા
એ જ સર્વોત્તમ સાધના છે.
ધીરજ રાખીને સહુના પ્રત્યે યોગ્ય કર્તવ્ય કરવાનું ચૂકવું નહીં અને છતાં મનમાં વ્યાકુળ પણ થવું નહીં. વ્યગ્ર બનવું નહીં. વિષાદગ્રસ્ત બનવું નહીં.
પળે પળે જાગૃત રહેવું સ્વભાવમાં ઠરવા માટે; સ્વભાવ તરફ વળવા માટે આ જ પળો છે. એ પળોનો ઉપયોગ કરજો .
૧૮) | નિકટનું સ્વજન છોડીને જાય એ ગમતું તો નથી, પણ આવું એક સત્ય એને ઈન્કારી પણ ન શકાય.
એટલા માટે જ્ઞાની પુરુષો દેહને ક્ષર કહે છે. ક્ષર એટલે ખરી પડનારું, ક્ષય પામનારું, નાશ પામનારું. માનવી ક્ષરને જ જુએ છે, એની સાથે પ્રીતિ કરે છે, સ્નેહ કરે છે, આસકિતનો તાંતણો મજબૂત કરે છે. એનામાં આખું જીવન અર્પી દે છે. પણ એ ભૂલી જાય છે કે આ ક્ષર છે, ખરનારું છે ને કાળક્રમે એ ખરી જાય છે. એ નિયત છે, એને રોકી શકાય નહીં. ખરતું જોઈ શકાય પણ એને ખરતું રોકી ન શકાય. ત્યારે એ ક્ષર સાથે જે પ્રીત બાંધી છે એ રડાવે છે. મૂંઝવે છે. ગમગીન બનાવે છે. ક્ષર જીવનમાં આવે છે અને અચાનક ચાલ્યું જાય છે. એ જાય છે એનો વિયોગ અસહ્ય બને છે. માટે જ વૈરાગની જરૂર છે.
ક્ષર સાથે રહેવું ખરું પણ ક્ષર સાથે જોડાવું નહીં, એમાં લપટાવું નહીં, આસકતા બનવું નહીં. એ ક્ષરમાં અક્ષર છુપાયેલો છે. એ અક્ષર ક્ષરના ખોળિયામાં ઢંકાય છે. એ દેખાતો નથી. એ અક્ષરને જોવો, જાણવો તે જ્ઞાનને એ અક્ષર હું છું એનું સતત સ્મરણ રહે તે ધ્યાન અને સ્મરણ રાખવું ન પડે એ જ સમાધિ.
સંસાર કેવો છે? ઉપરછલ્લો છે. અક્ષર એ જ આધાર, એ આધારને પકડવો પડે. એ આધાર નથી દેખાતો, એના આધારે રહેલું ક્ષર દેખાય છે અને એ ક્ષરમાં જીવ મૂંઝાય છે.
જ્ઞાનીના અનુગ્રહને ઝીલવા માટે એમની સન્મુખ થવાની જરૂર છે. સન્મુખ, સન્મુખ. એમાં જ અનુગ્રહ ઝીલાય છે. પરંતુ વ્યાકુળતા, બેચેની એ અનુગ્રહને અનુભવવા દેતી નથી. ભાઈ ! શાંત બનવાની જરૂર છે. ચિત્તની પરમ શાંત અવસ્થા, સમાધાનપૂર્ણ અવસ્થા જ અનુભવનો અવસર છે. સચેત અવસ્થામાં, જાગૃત અવસ્થામાં સમાધાન, એ જ સાચી જાગૃત અવસ્થા છે. વિષાદથી વ્યાકુળતા વધે છે. એના કારણે નિકટમાં રહેલું અક્ષર દેખાતું નથી. શાંત, શાંત બનો. અંદર જે સતત હાજર છે એ
૨૮
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
