Book Title: Chaitanya Yatra Part 3
Author(s): Bhanuvijay
Publisher: Satshrut Abhyas Vartul

View full book text
Previous | Next

Page 140
________________ સાધકનું સમાધાન (૧૯) “સાધકના મહત્ત્વના અંગો” નિરપેક્ષતા, નિર્ભયતા, નિઃસંગતા આ સાધકનાં મહત્ત્વનાં અંગો છે. અહિંસા, સંયમ અને તપથી જેણે પોતાના આત્માને ભાવિત કર્યો છે, માત્ર જેને એક જ મોક્ષાભિલાષા છે, પરમાર્થ માર્ગની પરમ સાધના માટે જ જેનું જીવન છે, એ જ અર્થે જેનું જીવિત છે, સમગ્ર આકાંક્ષાઓ જેની શમી ગઈ છે, એને કોની અપેક્ષા હોય? જો કે એ સાધક આત્મા કોઈપણ જીવની ઉપેક્ષા કરતો નથી, અનાદર કરતો નથી, તિરસ્કાર કરતો નથી, સકળ સત્ત્વહિતાશયરૂપ અમૃત પરિણામથી એનું ચિત્ત પરિણત હોય છે. સકળ જીવરાશિ સાથે મૈત્રીભાવ, ગુણાધિક પ્રત્યે પ્રમોદ, દુ:ખી જીવો પ્રત્યે અત્યંત કરુણાભાવ એનામાં હોય પણ એને કોઈની અપેક્ષા ન હોય માટે જ એનામાં સમભાવ હોય છે. એ કોઈથી દબાય નહીં, કોઈની શેહમાં તણાય નહીં અને સંબંધ માત્ર ધર્મ નિમિત્તે જ હોય અને પારમાર્થિક માર્ગની સાધનામાં જો સંબંધ બાધક હોય, પ્રતિબંધક હોય તો, એ સંબંધનો પરિત્યાગ કરે પણ સ્વીકારેલા પરમાર્થ માર્ગનો પરિત્યાગ ન કરે. આ જીવન માત્ર પરમાર્થ માર્ગની સાધના માટે જ છે. અન્ય કોઈપણ કાર્ય માટે નથી. જીવનની પ્રત્યેક પળ, પ્રત્યેક સમય માત્ર સાધનામાં જ-વીતાવવો. ભય તો પરમાર્થ માર્ગમાં અંતરાયભૂત છે. જ્યાં ભય છે ત્યાં શંકા છે, જ્યાં શંકા છે ત્યાં સંતાપ છે, જ્યાં સંતાપ છે ત્યાં આર્તધ્યાન છે. એમાંથી જ રૌદ્રધ્યાનની ઉત્પત્તિ થાય છે, જે ચિત્તની કલુષિતતાને વૃધ્ધિગત કરે છે, પરિણામમાં અસ્થિરતા થાય છે, વિહ્વળતા ને વ્યાકુળતા થાય છે, માટે સાધકે સર્વતઃ ભયનો પરિત્યાગ કરી નિર્ભય બનવું. નિર્ભયતા એ જ સફળતાની મુખ્ય ચાવી છે. જ્યારે મન તમામ ભયોથી મુક્ત બને છે ત્યારે તે મન શાંતતા, સ્વસ્થતા, સમતોલતા અનુભવે છે અને એ જ મન એકાગ્ર બની સ્વાધ્યાય, ધ્યાન તથા યોગ સાધના માટે યોગ્ય બને છે, શાસ્ત્રોનું વાંચન ને સત્પુરુષની દિવ્ય વાણીનું શ્રવણ કરી શકે છે, એ જ મનમાં વિવેકરૂપ સૂર્યનો ઉદય થાય છે ને જીવનમાં પ્રકાશ રેલાય છે. લજ્જા એ સર્વ સદ્ગુણોની જનની છે. નિર્ભયતા એ પરમાર્થ માર્ગનો રખેવાળ છે. જ્યારે ભય જે મોહમાંથી પ્રગટે છે એનું મૂળ અહંકાર છે, જે અજ્ઞાનની પેદાશ છે. Jain Education International For Private & Personal Use Only ૧૨૯ www.jainelibrary.org


Page Navigation
1 ... 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178