________________
સાધકનું સમાધાન
ઈ.સ.૧૯૯૦, વિ.સં.૨૦૧૭
વાત્સલ્યથી છલકતો પત્ર મળ્યો.
આવું વાત્સલ્ય એ પ્રેમનું એક વહેણ છે. નિસ્વાર્થ, નિર્દોષ અને નિષ્કામ પ્રેમ એ જ માનવ હૃદયનું અમૃત છે. આ અમૃતથી જ અમૃતત્વ મળે છે અને એ માટે જીવનમાં કઠોર તપશ્ચર્યા કરવી પડે છે. આવા પ્રેમ માટેની તપશ્ચર્યા એ જ ધર્મનું અંતસ્તત્ત્વ છે. માનવી માટે અશક્ય દુશકય શિખર આ જ છે, કારણ માનવી મોહના વમળમાંથી બહાર નીકળી શકતો નથી. જેમ કાદવમાં ખૂંચેલું પ્રાણી તરફડાટ કરે છે પણ બહાર નીકળવું એને અશક્ય બને છે તેમ મોહની આ નાનકડી ખાઈ ઉલંઘવી મુશ્કેલ બને છે અને એ માટે પ્રબળ પુરુષાર્થ જોઈએ અને એ જ સાધનાનું હૃદય છે. છેવટે સાધનાનું રહસ્ય શું છે? વ્યક્તિનું સમષ્ટિમાં સમીકરણ, વિશ્વાત્માની સાથે જીવાત્માનું અભેદ મિલન, વ્યક્તિનો વિરાટમાં લય. વ્યક્તિનું વિસ્તૃતિકરણ થાય અર્થાત્ વ્યક્તિનો વિસ્તાર થાય અને સમષ્ટિમાં પરિણમી જાય એ જ રહસ્ય છે.
જયારે નાનકડું હૃદય તમામ મર્યાદાઓ, સીમાઓ અને વજસમી દિવાલો ભેદીને વિશ્વાત્મા સાથેના ઐક્યની દિવ્ય અનુભૂતિ કરે છે, વિશ્વચેતનાના તાલ અને લય સાથે આત્મચેતનાનો તાલ અને લય મેળવે છે ત્યારે જ ને ત્યારે જ આવી દિવ્ય અનુભૂતિ થાય છે. જ્યારે અંતરાત્મા જાગે છે ને પોતાને આવા ચોકઠામાં ગોઠવાયેલો જુએ છે, પોતાની આજુબાજુમાં ઉત્તુંગ શિખરો જુએ છે ત્યારે અંતરાત્મા વ્યથા ને વેદના અનુભવે છે અને એ ચોકઠું ભેદવા માટેની તમન્ના જાગે છે. એ જ સાધનાનો પ્રારંભ છે. પ્રથમ પળ છે. મંગલાચરણ છે. એ જ પ્રસ્તાવના છે.
જ્યારે ચેતના કંપ અનુભવે છે, સ્પંદન પામે છે ને ચેતના મગરૂર બને છે ત્યારે જ એ તોતિંગ દિવાલો વધુ સ્પષ્ટ દેખાય છે અને ચેતના વધુ વ્યથિત બને છે ત્યારે અંદરથી બળવો પુકારે છે કે મારી મુક્તિ કેમ નથી? ચોકઠામાં શા માટે? અને આ અભેદ દિવાલો શા માટે? કેમ? કોણે રચી? ને હવે નહીં સાંખી શકું. ત્યારે અંદરમાં પ્રબલ તલસાટ જાગે છે. એ એક આગ છે. દાવાનલ છે. સમગ્ર ચેતના
૧૪૨
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
