________________
સાધકનું સમાધાન
તોતીંગ દિવાલ હમણાં જ તૂટશે, પ્યારા આમ જો.”
આ સત્પરુષ કશું જ માંગતો નથી, બદલાની આશા રાખતો નથી, વ્યાજની વૃત્તિ નથી, ફલની આકાંક્ષા નથી પણ એ કરુણામૂર્તિ સપુરુષ એ ચેતનાની વેદના વ્યથા-તરફડાટ જોઈ શકતો નથી. એ વેદના અને કરુણાનું મિલન એ જ દીક્ષા છે, સાધના છે, સાધકની જ્યોત છે.
જેટલી વેદના વધશે એટલી જ અસહાય દશા વધશે. સંપૂર્ણ અસહાય દશા એ જ શિષ્યનું શિષ્યત્વ છે. અસહાય દશાની પરાકાષ્ટા એ જ સમર્પણની શરૂઆત છે. અસહાય બનેલી, નિરાધાર બનેલી ચેતના જેણે જપ, તપ, ધર્મશાસ્ત્ર, જ્ઞાન, પ્રયત્ન, પુરુષાર્થ, વિચાર આ તમામ આધારો છોડ્યા છે. આ સમગ્ર સાધનો છૂટી જાય છે ત્યારે એ અસહાય બન્યો -નિરાધાર બન્યો અને એવો બનીને જયારે પુકાર કરે છે કે, “છે કોઈ સહાયક? ત્યારે જ સપુરુષ હાથ પકડે છે. અહીં અહંનો લય – સર્વ પ્રકારનો અહે, સર્વ જાતનો અહે, સર્વ દષ્ટિનો અહં - તેનો લય થયો. એ જ મિનિટે ચોકઠું ઢીલું પડે છે. એને ત્યારે જ સપુરુષની સહાય મળે છે. પુરુષની કરુણા અસહ્ય વ્યથા માગે છે, અસહાય દશા માગે છે, નિરાધાર સ્થિતિ માગે છે અને એ સ્થિતિનો પુકાર માગે છે. એ અસહાયદશાનું ભાન સાધકને સમર્પણનો મંત્ર આપે છે. જેમ પતિવ્રતા સ્ત્રી પતિના ચરણે જાત અર્પણ કરે છે. એ એનું કશું જ રહેવા દેતી નથી, એ પોતે પણ એની રહેતી નથી. એ અને એનું સર્વસ્વ એ પતિના ચરણે મૂકે છે. એ પોતાની મટે છે ને સ્વામીની બને છે.
એના સ્વનો પણ એ સ્વામી બને છે. બાળક માતાનું બને છે. બાળકનું કશું જ રહેતું નથી. આવી જ રીતે જ્યારે પુરુષના ચરણે સમર્પણ થાય છે ત્યારે પુરુષની કરુણાનો ધોધ વહે છે અને એ કરુણા પુરુષમાં વેદના ઉત્પન્ન કરે છે. તે ચેતનાને દોરી જાય છે. જ્યારે સાધકની ચેતના સપુરુષની બને છે અને ત્યારે જ પુરુષ એને વિશ્વ ચૈતન્ય તરફ દોરી જાય છે. એ જ અનિવૃત્તિકરણ છે. વિશ્વ ચૈતન્ય તરફ ચેતનાની ધારા વળે છે ત્યારે જ એ રાધા બને છે અને ચૈતન્ય સ્વામીને મળે છે. એ ધારાને વહેતી કરનાર પુરુષ છે. ચેતનાનું અસહાયપણું એ જ વેદના છે.
૧૪૪ Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
