________________
સાધકનું સમાધાન
મહેસાણા, તા. ર૯-૫-૧૯૬૫
વિ. સં. ૨૦૨૧ વૈશાખ વદ ૧૪, શનિવાર ભાઈ! સાધના કેમ ચાલે છે? નિયમિત રીતે સવાર સાંજ જપ કરો છો એથી આંતરિક શુદ્ધિ થતી જ જશે પણ માત્ર શુદ્ધિથી કાર્ય નહિ થાય, સાથે સમ્ય જ્ઞાન શક્તિ પણ જોઈએ. અરિહંત પરમાત્માની તત્ત્વ વ્યવસ્થા એને પણ બરાબર સમજી લેવી જોઈએ. તત્ત્વ વ્યવસ્થા યથાર્થ રૂપમાં સમજાય એ જ સમ્યગું જ્ઞાન છે. જ્ઞાન દ્વારા શ્રદ્ધા શુદ્ધ થાય છે. શુદ્ધ જ્ઞાન ને શુદ્ધ શ્રદ્ધા ચારિત્રનું ઘડતર કરે છે. એ સ્થિતિમાં માનવી સ્કૂલ ભૂમિકા ઉપરથી સૂમ ભૂમિકા ઉપર જાય છે. ત્યારે એને સંવેદન-સ્વાનુભૂતિ થાય છે. એમાંથી જે આફ્લાદ પ્રગટે છે, એને જ આનંદ કહેવાય છે. આ આનંદનું વહેણ માનવમાં જ્યારે ઊતરી આવે છે ત્યારે માનવીને સંસાર સુખની ભ્રમણાનું ભાન થાય છે. એ મિથ્યા છે, અસત છે, કાલ્પનિક છે એવું એને સમજાય છે ત્યારે માનવ ભૌતિક મટી અધ્યાત્મિક થાય છે. આપણું સાચું જીવન આ છે. સંતોએ આ જીવનને નવાજ્યું છે. જીવાત્માની અનંતની યાત્રાનું આ વિશ્રામ સ્થાન છે. આ બાબત ઊંડાણથી વિચારશો.
બેન! ધારેલા સમયે બેસી શકાતું નથી ને? બીજું તો કંઈ નથી થયું પણ સત્ત્વગુણ સાથે તમોગુણ મિશ્રિત થયો છે. થાક ને ઊંઘ એ તમોગુણના કાર્યો છે. ઘણી વખત ઉદય કર્મ અંતરાયભૂત બને છે. અજાગ્રત મનમાં કામ કરતી નિષ્કર્ખતા પણ કારણરૂપ હોય છે. એ માટે દઢ સંકલ્પ કરવો જોઈએ.
વિશુદ્ધિ વધતી જાય છે. આ મહત્ત્વનું અંગ છે. એમાં સાધનાનો પરિપાક છે. આંતરિક વિશુદ્ધિ ક્રમથી વધતી જ જાય ને સત્ત્વ પ્રગટતું જાય એ અનિવાર્ય છે. પણ દરેક પ્રવૃત્તિમાં પાપના ભણકાર લાગે છે એ નિષેધાત્મક વલણ છે ને એ દૂર થવું જોઈએ. વિધેયાત્મક વલણ તો આસક્તિ રહિત, અહંકાર રહિત, સાક્ષી ભાવ યુક્ત સહજ જીવન આપે છે. પાપના ભણકાર કરતાં પણ આ ઉચ્ચ સ્થિતિ છે. આસક્તિ ને અહંકારનો ઢગલો જ્ઞાન અગ્નિથી બળતો જ જાય છે. ને આંતર તત્ત્વ ખુલ્લું થતું જાય એમાં વિશુદ્ધિ છે.
૧૧૭
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
