________________
સમર્પણ
સમજ પછીનું બીજું સાધન છે ગુરુની આજ્ઞા. પણ જીવને ગુરુઆજ્ઞા પણ કઠણ પડવાની કારણ ગુરુ કંઈ લશ્કરી અમલદાર નથી. ગુરુ તો પ્રેમની મૂર્તિ છે. એમાં શિષ્ય પોતાના અહંને ઓગાળવો પડે; ને પરમ પ્રેમને અનુભવવો પડે, તો ગુરુ આજ્ઞાનું સહજ પાલન થાય. સહજ રીતે એટલે તર્ક વગર, વિકલ્પ વગર, વિચાર વગર, પ્રતિકાર વગર, અવેજીમાં કંઈ વિકલ્પ માગ્યા વગર આજ્ઞાપાલન થાય તે.
ખરેખર તો સમજ પ્રેમ પ્રગટ થવા દેતી નથી. પ્રેમ તો હૃદયમાં પ્રગટે છે, હૃદયનો વિકાસ છે. સમજ તો મગજમાં જન્મે છે. એ બુદ્ધિનો ખેલ છે.
પરંતુ સમજ અને પ્રેમ સાથે પ્રગટે એ તો સર્વોત્તમ છે. અને એ જેને થાય તે જ ખરો શિષ્ય છે.
હું પન્ન નથી લખી શકતો એનું દુઃખ તમારા મનમાં છે. જ્ઞાની પુરુષો બોલે છે, લખે છે ત્યારે ઘણું બધું આપે છે. પણ જયારે નથી બોલતા, નથી લખતા ત્યારે સર્વથી અધિક આપે છે. કારણ જગતના ધૂળ સાધનોને મર્યાદા છે, સીમા છે. જયારે ભાવની સૃષ્ટિમાં મર્યાદા નથી, સીમા નથી. એ સૃષ્ટિ અમર્યાદિત છે, અસીમ છે, વિરાટ છે.
જે કાંઈ પ્રાપ્ત કરવાનું છે એ જીવને પ્રાપ્ત જ છે. પ્રાપ્તનું વિસ્મરણ એ જ મોટી ભૂલ છે અને દશ્ય સાથેની તાદાભ્ય બુદ્ધિ એ જ દુઃખનું મૂળ છે- દશ્યને જોતાં જોતાં દ્રષ્ટા ન રહ્યો અને દશ્ય સાથે એકતા બુદ્ધિ કરી એ દ્રષ્ટાને જે ક્ષણે સમજાયતે ક્ષણથી જ દ્રષ્ટા છે. દ્રષ્ટા તો જયારે દશ્ય સાથે તન્મય બને છે ત્યારે પણ એ પૂર્ણ છે, અખંડ છે. અને દશ્યથી જયારે ભેદજ્ઞાન કરે છે ત્યારે પણ દ્રષ્ટા તો પૂર્ણ છે. અખંડ છે. પણ દશ્ય સાથે દ્રષ્ટાની તન્મય અવસ્થામાં આનંદ નથી, સમાધાન નથી, નિરુપાધિતા નથી, પ્રસાદ નથી, પ્રસન્નતા નથી. ત્યાં દુઃખ છે, વિષાદ છે, અશાન્તિ છે. એ સ્વભાવગત નથી, અજ્ઞાનગત છે, ત્યારે પણ એ અખંડ આનંદનો સાગર છે. પણ તાદાભ્ય બુદ્ધિનો અવરોધ આનંદને પ્રગટ થવા દેતો નથી. જયારે એ પડદો દૂર થાય છે ત્યારે અંદરથી એ આનંદનો પ્રવાહ વહે છે.
સદ્દગુરુ જયારે શબ્દોનો આશ્રય છોડે છે ત્યારે એ શિષ્યની ઉપેક્ષા કરે છે એમ નથી. શિષ્યને ભૂલી ગયા છે એમ નહીં. એની અંતરસૃષ્ટિમાં પ્રવેશી એ આવરણને દૂર કરવાનું કામ કરે છે. ખરેખર એ આવરણને દૂર કરતા નથી, આવરણ દૂર થાય છે. સૂર્યની ગરમીથી બરફ ઓગળી જાય છે, અગ્નિના તાપથી માખણ ઓગળી જાય
૭પ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
