________________
अधिकारः) व्याख्या-विवरण-विवेचनसमन्विता
६०० द्वयमप्युभयरूपं तथापि विषार्थी विष एव प्रवर्तते, तद्विशेषपरिणामस्यैव तत्समानपरिणामाविनाभूतत्वात्, न तु मोदके, तत्समानपरिणामाविनाभावाभावात् तद्विशेषपरिणामस्येति, अतः प्रयासमात्रफला प्रवृत्तिनियमोच्छेदचोदनेति ॥ (२४९) एतेन 'विषे भक्षिते मोदकोऽपि भक्षितः स्यात्' इत्याद्यपि प्रतिक्षिप्त
............... व्याख्या .............. अन्यथा-यथोक्तसंवेदनाभिधानसंवेद्याभिधेयत्वाभावे यथोक्तसंवेदनाद्यभावप्रसङ्गात् । 'आदि'शब्दाद् यथोक्ताभिधानग्रहः । अतो यद्यपि द्वयमपि-विषं मोदकश्चेति उभयरूपं-सामान्यविशेषरूपं तथापि विषार्थी-प्रमाता विष एव प्रवर्तते । कुत इत्याह-तद्विशेषपरिणामस्य एव-विषविशेषपरिणामस्यैव तत्समानपरिणामाविनाभूतत्वात्-विषसमानपरिणामाविनाभूतत्वात्, न तु मोदके-न पुनर्मोदके । कुत इत्याह-तत्समानपरिणामाविनाभावाभावात्मोदकसमानपरिणामाविनाभावाभावात् तद्विशेषपरिणामस्येति-विषविशेषपरिणामस्येति । अतः उक्तन्यायात् प्रयासमात्रफला प्रवृत्तिनियमोच्छेदचोदना पूर्वपक्षसम्बन्धिनी इति ॥ एतेनेत्यादि । एतेन-अनन्तरोदितेन ग्रन्थेन 'विषे भक्षिते मोदकोऽपि भक्षितः स्यात्'
..सनेहांतरश्मि .... છતાં પણ, જો તમે તેવું =વિષાદિને સમાન-વિશેષ શબ્દ-સંવેદનથી અભિધેય-સંવેદ્ય તરીકે) न मानो, तो 'सत्-सत् अथवा विष-मो६४' - सेवा समान-विशेष श०६-संवेहननो समाव थशे ! मेटले तेवू तो मानj ४ २j...
તેથી વિષ-મોદક બંને પદાર્થ (૧) સમાન શબ્દ-બુદ્ધિથી સંવેદ્ય-અભિધેય હોવાથી સામાન્યરૂપ छ, भने (२) विशेष २०-बुद्धिथा मभिधेय-संवेध होवाथा विशेष३५ छ... (मेम सामान्य-विशेष उत्मय३५.छ...)
છે તો પણ વિષનો અર્થી પ્રમાતા, માત્ર વિષ અંગે જ પ્રવૃત્તિ કરશે, કારણ કે વિષના વિશેષપરિણામનો જ વિષના સમાનપરિણામ સાથે અવિનાભાવ ( નિયતસંબંધ) છે... (જો અવિનાભાવ न डोत, तो ते व्यस्तिनी हाय ते विशे प्रवृत्ति न ५९ थात.... ५५ ते तो नथी...)
અને તે વ્યક્તિ મોદક વિષે પ્રવૃત્તિ નહીં કરે, કારણ કે વિષના વિશેષ પરિણામનો મોદકના समानपरि म साथे अविनामा (=नियतसं०५) नथी... ( सविनामा डोत, तो हाय तेनी त्यां ५९ प्रवृत्ति थात... ५९ तेवू नथी...)
સાર : આ રીતે સ્યાદ્વાદમતે સકલલોકપ્રસિદ્ધ વ્યવહારની અબાધિત સંગતિ થતી હોવાથી, पूर्वपक्षीमेट युं तुं. - "प्रवृत्तिन नियमनो छे थशे" - ते ऽथन मात्र प्रयास पूरतुं छे...
- પૂર્વપક્ષીના અન્યકથનોનો નિરાસ રે (२४८) ५२रीत थनथी, पूर्वपक्षीनु हुँ ४ ४ तुं 3 - “विष मावाथी साथ-साथे
१. "विना भावात्' इति ङ-पाठः । २. 'अनुक्तन्यायात्' इति क-पाठः ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
