________________
૧૫/-I-I૬૪૯ થી ૬૫૪
૧૦૧
આકોલવા લાગ્યો, ઉધર્ષા વચનોથી અપમાન કરવા લાગ્યો, સારા-ખરાબ શબ્દોથી નિભટ્સના કરવા લાગ્યો. વિવિધ દુર્વચનોથી તિરસ્કાર કરવા લાગ્યો. પછી આ પ્રમાણે કહ્યું - કદાચ તમે નષ્ટ થઈ ગયા છો, વિનષ્ટ થઈ ગયા છો, ભષ્ટ થઈ ગયા છો, નટ-વિનષ્ટ-ભ્રષ્ટ થઈ ગયા છો. આજે તમે જીવતા નહીં રહો, મારા દ્વારા તમારું શુભ થવાનું નથી.
૬િપ૧] તે કાળે, તે સમયે શ્રમણ ભગવત મહાવીરના શિષ્ય પૂર્વ દેશમાં જન્મેલ સવનુભૂતિ અણગાર, જે પ્રકૃતિભદ્રક ચાવતું વિનીત હતા, તેણે ધમચિાર્યના અનુરાગથી, ગોશાલકના કથન પ્રતિ શ્રદ્ધા કરતા ઉત્થાનથી ઉડ્યા, ઉઠીને ગોશાળા પાસે આવ્યા, આવીને ગોશાળાને કહ્યું - હે ગૌશાળા છે. જે મનુષ્ય તથારૂપ શ્રમણ કે બ્રાહમણ પાસે એક પણ આર્ય ધાર્મિક સુવચન સાંભળે છે, તે પણ તેમને વંદન-નમસ્કાર કરે ચે યાવતું કલ્યાણ-મંગલ-દેવ-ચૈત્યરૂપ તેમની પfપાસના કરે છે. તો હે ગોશાળા! તારા માટે તો કહેવું જ શું? ભગવંતે તને પતજિત કર્યો, ભગવતે જ મુંડિત કર્યો, ભગવતે જ શિક્ષા આપી, ભગવતે જ કેળવ્યો, ભગવંતે જ દહશત કર્યો અને તે ભગવંત પ્રત્યે જ મિથ્યાત્વ અંગીકાર કરે છે. હે ગોશાલકા તું આવું ન કર, તારે માટે આમ કરવું યોગ્ય નથી, તું તે જ ગોશાો છો, બીજે નથી, તારી તે જ પ્રકૃત્તિ છે.
ત્યારે તે ગોશાળો સવનુિભૂતિ અણગારને આમ કહેતા સાંભળી કોધિતાદિ થયો. સવનિભૂતિ અણગારને પોતાના તપ-તેજથી એક પ્રહારમાં કૂટાઘાત માફક ચાવતું ભમરાશિ કરી દીધા.
ત્યારે તે ગોશાલકે સવનુભૂતિ અણગારને - x • ચાવત ભમરાશિ કર્યો પછી બીજી વખત પણ શ્રમણ ભગવંત મહાવીરને સારા-ખરાબ શબ્દો વડે આક્રોશ કર્યો યાવતુ તમને સુખ નથી.
તે કાળે, તે સમયે ભગવંતના શિષ્ય કૌશલ જાનપદી સુનામ અણગાર, જે પ્રકૃતિભદ્રક, વિનીત હતા. તેણે ધમચાર્યના અનુરાગથી જેમ સવનુભૂતિઓ કહ્યું, તેમ કહ્યું ચાવતું હે ગોશાલક ! તું તે જ છે, તારી પ્રકૃતિ તે જ છે, તે બીજું કોઈ નથી.
સુનમ અણગારે આમ કહેતા ગોશાળો ક્રોધિતાદિ થયો. પોતાના તપતેજથી સુનત્ર અણગારને બાળી નાંખ્યા. ત્યારે તે સુનામ અણગાર, ગોriળાના તપ-તેજથી પરિતાપિત થતાં, ભગવંત પાસે આવ્યા, આવીને ભગવંતને ત્રણ વખત દક્ષિણ પ્રદક્ષિણા કરી, વંદન-નમન કચ, સ્વયં જ પાંચ મહાવ્રતોનું (પુન:) આરોપણ કર્યું. શ્રમણ-શ્રમણીઓને ખમાવ્યા, ખમાવીને, આલોચનાપ્રતિકમણ કરી, સમાધિ પામી ક્રમશઃ કાળ કર્યો
ત્યારે તે ગોશાળો સુનક્ષત્ર અણગારને પોતાના તપ-તેજથી પરિતાપીને શ્રમણ ભગવંત મહાવીરને સારા-ખરાબ શબ્દોથી આડોશ કરતો યાવતું તને સુખ નથી કહ્યું. ત્યારે ભગવંતે તેને એમ કહ્યું - હે ગોશાળાઓ જે તારૂપ શ્રમણ કે બ્રહાણ પાસે એક પણ ધાર્મિક વચન સાંભળે યાવતુ પર્યuસે છે.
૧૦૨
ભગવતી-અંગસૂત્ર સટીકઅનુવાદ/૪ ગોશાળા! તારે માટે તો કહેવું જ શું? તને મેં જ તજિત કર્યો ચાવતું મેં જ બહુશ્રુત કર્યો. મારા પ્રત્યે તેં મિશ્રાવ અપનાવ્યું. હે ગોશાળા ! તું એવું ન કર, ચાવતુ તું બીજું કોઈ નથી.
ત્યારે તે ગોશાલક, ભગવંતને આમ કહેતા સાંભળી ક્રોધિત આદિ થયો, તૈજસ સમુઘાતથી સમવહત થયો, પછી સાત આઠ ડગલાં પાછો ખસ્યો. ખસીને ભગવંતના વધને માટે શરીરમાં રહેલ તેજ કાટર્સ જેમ વાતો કલિકા, વાત મંડલિકા પર્વત, ભીંત, સ્તંભ, રૂપથી આવારિત અને નિવારિત થતી, તે પર્વતાદિ પર પોતાનો થોડો પણ પ્રભાવ ન દેખાડતી, વિશેષ પ્રભાવ ન દેખાડતી રહે. તે જ રીતે ભગવંતના વધ માટે ગોશાળાઓ શરીરમાંથી કાઢેલી તેજલેશ્યા ભગવત ર થોડો કે વધુ પ્રભાવ ન દેડી શકી, માત્ર પ્રદક્ષિણા કરી. ઉપર આકાશમાં ઉછળી ગઈ ત્યાંથી પડીને, પાછી ફરતા ગોશાળાના શરીરને વારંવાર ઝાડતી, છેલ્લે ગોશાળાના શરીરમાં જ પ્રવેશી ગઈ.
ત્યારે તે ગોશાલક પોતાની તોલેસ્યાથી પરાભૂત થઈને શ્રમણ ભગવંત મહાવીરને કહેવા લાગ્યો. હે આયુષ્યમાન કાશ્યપ ! તું મારા તપ-તેજથી પરાભવ પામીને છ મહિનામાં પિતજવર ગ્રdશરીરી, દાહની પીડા અનુભવતો છાસ્થાવસ્થામાં જ કાળ કરીશ.
ત્યારે શ્રમણ ભગવત મહાવીરે ગૌશાળાને કહ્યું - હે ગોગાળા! હું તારા તપ-ત્તેજથી પરાભૂત થઈને છ માસમાં ચાવત કાળ નહીં કરું હું હજી બીજ સોળ વર્ષ “જિન'પણે સુહdીવતુ વિચરીશ. પણ હે ગોશાળા! તું તારા પોતાના તપતેજથી પરાભૂત થઈને સાત રાત્રિને અંતે પિત્તજવરથી ગ્રસ્ત શરીરે ચાવત્ છસ્થાવસ્થામાં કાળ કરીશ.
ત્યારે શ્રાવતી નગરીના શૃંગાટક ચાવત માર્ગમાં ઘણાં લોકો એકબીજાને આમ કહેતા યાવત પરૂપતા હતા કે હે દેવાનપિયો ! શ્રાવતી નગરી બહાર કોઇક રૌત્યમાં જિનો પરસ્પર સંલપ કરે છે . એક કહે છે – તું પહેલા કાળ કરીશ. બીજો કહે છે – તું પહેલા કાળ કરીશ. તેમાં કોણ સમ્યગ્રવાદી અને કોણ મિથ્યાદવાદી ? તેમાં જે મુખ્ય માણસ હતો, તેણે કહ્યું કે ભગવંત સમ્યગ્રવાદી છે, ગોશાળો મિથ્યાવાદી છે.
હે આય એમ શ્રમણ ભગવંત મહાવીરે શ્રમણ નિplભ્યોને આમંત્રીને આમ કહ્યું - હે આય! જેમ કોઈ તૃણ-કાઠ-પત્ર-છાલ-તુષ-ભૂસ-છાણ કે કચરાનો ઢગલો હોય તેને અનિમાપિત, અગ્નિ ઝોસીત અનિ પરિણામિત થવાથી હતdજ ગતdજ, નષ્ટતેજ, ભ્રષ્ટdજ, લુપ્તજ, વિનષ્ટdજ યાવતું થાય તેમ મખલિપુત્ર ગોશાળાએ મારા વધને માટે શરીરમાંથી તેજલેશ્યા કાઢી, તેથી તે હતdજ ગતતેજ યાવત વિનષ્ટ તેજવાળો થઈ ગયો છે. હવે આર્યો! તમે સ્વેચ્છાથી ગોશાળાને ધાર્મિક પ્રતિચોદનાથી પ્રેરો, ધાર્મિક પ્રતિસારણાથી મારિત કરો, ઘાર્મિક પ્રસૂપચાર વડે ઉપચાર કરો, ધાર્મિક અર્થ-હg-von-વ્યાકરણ અને કારણો વડે તેને નિકૃષ્ટ પ્ર[વ્યાકરણ કરો.
