________________
૧/-/૧૨/૧૫
૧૫૯
૧૬o
ભગવતી-અંગસૂત્ર સટીકઅનુવાદ/૪
શતક-૧-ના ઉદ્દેશક-માં પૃથ્વીકાચિકની વકતવ્યતા કહી. તે અહીં એકેન્દ્રિયોમાં કહેવી. યાવતુ સમાયુ, સમોwixક, (નથી).
ભગવન! એકેન્દ્રિયોને કેટલી વૈશ્યા છે ? ગૌતમ! ચાર. તે આ - કૃણાલેશ્યા ચાવ4 તેજલેશ્યા. • • ભગવદ્ ! આ એકેન્દ્રિયોને કૃષ્ણલેશ્યાદિમાં યાવત વિશેષાધિક છે ? ગૌતમ! એકેન્દ્રિયોમાં સૌથી ઓછા તેલેસ્સી, કાપોતલી અનંતા, નીલલચી વિશેષાધિક, કૃષ્ણલેક્સી વિશેષાધિક છે. - - ભગવાન ! એકેન્દ્રિયોમાં આ કૃષ્ણલેચીની ત્રાદ્ધિ દ્વીપકુમારો (શતક-૧૬, ઉદ્દેશો૧૧)માં કહી છે, તેમ અહીં કહેવી.
છે શતક-૧૭, ઉદ્દેશો-૧૩ થી ૧૭ “નાગાદિકુમારો” .
- X - X - X - X - X - X - • સૂગ-૩૧૬ થી ૭૨૦ :
[૧૬] ભગવન નાગકુમારો બધાં સમાહાર, જેમ શતક-૧૬માં દ્વીપકુમાર ઉદ્દેશામાં કહ્યું તેમ બધું સંપૂર્ણ કહેવું. ચાવતુ ઋદ્ધિ - ૪ -
[૧૭] ભગવત્ ! સુવર્ણકુમારો સમાહારી પૂવવ - ૪ - [૧૮] ભગવપ્ન ! વિધુકુમારો બધાં સમાહારી પૂર્વવત્ - ૪ - [૧૯] ભગવન! વાયુમરો બધાં સમાહારી પૂર્વવતુ - ૪ - [૨૦] ભગવાન ! અનિકુમારો બધાં સમાહારીઓ પૂર્વવત્ • x - • વિવેચન-૭૧૦ થી ૨૦ :- [ઉદ્દેશક-૭ થી ૧૭ની
- સમવહત- મારણાંતિક સમુઘાત કરવો. સર્વવત્ત - ઉત્પાદ હોટે ઈને, સંપાન - પદગલ ગ્રહણ કરે. •x - મારણાંતિક સમુદઘાતથી નિવર્તન, જો પૂર્વ શરીરનો સર્વથાત્યાગ કરી દડાની ગતિથી ઉત્પતિદેશે જાય તો પુદ્ગલો પછી ગ્રહ થતુ પછી આહાર કરે-જાય •x - જો મારણાંતિક સમુદ્યાત કરતા મરે, તો ઇલિકાગતિથી ઉત્પાદ સ્થાને જાય, ત્યારે પહેલા પુદ્ગલ લે પછી ઉત્પન્ન થાય. પૂર્વ શરીરમાં રહીને જીવ પ્રદેશ સંરીને સમસ્ત જીવ પ્રદેશથી ઉત્પત્તિ ક્ષેત્રમાં થાય. * * • જે મારણાંતિક સમુઠ્ઠાત કરતો મરે તો - x - જીવદેશના પૂર્વ દેહમાં રહીને દેશથી ઉત્પતિ દેશ પ્રાપ્ત કરીને દેશથી સમુદ્યાત કરે. જો સમદ્ઘાતથી નિવૃત્ત થઈ મરે તો સર્વ પ્રદેશ સંહરી ઉત્પત્તિ દેશને પામીને સર્વથી સમવહત કહેવાય. ઇત્યાદિ
૬ શતક-૧૮ ર્ક
- X - X - • શતક-૧ની વ્યાખ્યા કરી, હવે ક્રમશઃ આવેલ શતક-૧૮ની - • સૂત્ર-૩ર૧ :
પ્રથમ, વિશાખા, માર્કંદિક, પ્રાણાતિપાત, અસુર, ગુડ, કેવલિ, નગાર, ભવ્ય, સોમિલ. આ દશ ઉદ્દે શતક-૧૮માં છે.
• વિવેચન-૭૨૧ -
(૧) પ્રથમ - જીવાદિ વિષયોના પ્રથમ-અપથમવાદિની વિચારણા. (૨) વિશાખાવિશાખાનગરી ઉપલક્ષિત, (3) માર્કંદિક-માકંદ પુગ નામક અણગાર ઉપલક્ષિત. (૪) પ્રાણાતિપાત-પ્રાણાતિપાતાદિ વિષયક, (૫) અસુ-અસુરાદિ વક્તવ્યતાપ્રધાન, (૬) ગુલ-ગુડ આદિ પદાર્થ વિશેષ સ્વરૂપ નિરૂપણ. (૭) કેવલિ-કેવલિ આદિ વિષયક, (૮) આણગાર-નગારાદિ વિષયક, (૯) ભવિય-ભવ્યદ્રવ્ય નારકાદિ પ્રરૂપણાર્થે (૧૦) સૌમિલ-બ્રાહ્મણની વકતવ્યતા. અટ્ટાર મે - શતક-૧૮માં આ ઉદ્દેશાઓ છે.
8 શતક-૧૮, ઉદ્દેશો-૧-“પ્રથમ” છું
– X — X - X - X - X - X – છે તેમાં પહેલા ઉદ્દેશાના પ્રતિપાદન અર્થે કહે છે – • સૂત્ર- ૨ થી ૨૬ :
[૨] તે કાળે, તે સમયે રાજગૃહમાં ચાવતું આમ કહ્યું- જીવ, જીવભાવથી પ્રથમ છે કે આપથમ? ગૌતમ! પ્રથમ નથી અપક્ષમ છે. એ પ્રમાણે નૈરસિકથી લઈને વૈમાનિક સુધી જાણતું.
ભગવાન ! સિદ્ધ, સિદ્ધ ભાવથી પ્રથમ છે કે આપથમ ? ગૌતમ ! પ્રથમ છે, અપમ નથી. -- ભગવા જીવો, જીવ ભાવથી પ્રથમ છે કે પ્રથમ ? ગૌતમ! પ્રથમ નથી, આપથમ છે એ પ્રમાણે વૈમાનિક સુધી જીણવું.
સિદ્ધોનો પ્રશ્ન ? ગૌતમ! પ્રથમ છે, પ્રથમ નથી.
ભગવન્! આહારક જીવ, આહાર ભાવથી પ્રથમ છે કે આuથમ ? ગૌતમ! પ્રથમ નથી, પ્રથમ છે. યાવત વૈમાનિક. બહુવચનમાં એમ જ છે.
ભગવન્! અણlહારક જીવ આeણાહારક ભાવથી પ્રશ્ન ? ગૌતમ ! કદાચ પ્રથમ હોય, કદાચ આપથમ હોય. - - ભગવન / આણlહારક અણાહારક ભાવણી ? પ્રજ્ઞ. પ્રથમ પણ હોય, આપશ્રમ પણ હોય. - - નરયિકો વાવત વૈમાનિક 7 પ્રથમ નથી, પ્રથમ છે. સિદ્ધો ? પ્રથમ છે, અપથમ નથી. • - આ પ્રમાણે પ્રત્યેક દંડકમાં પૃચ્છા કહેવી.
ભવસિદ્ધિક એક કે અનેક જીવ, આહારક મુજબ. એ રીતે અભવસિદ્ધિક પણ છે. ભગવાન ! નોભવસિદ્ધિક નોઅભયસિદ્ધિક જીવ ? પ્રા. ગૌતમ / પ્રથમ છે. અપથમ નથી. નોભવસિદ્ધિક નોઅભવસિદ્ધિક જીવો નોભવસિદ્ધિક નોભવસિદ્ધિક ભાવથી ? પૂર્વવતું. એ રીતે બહુવચનમાં બંને જણવા.
મુનિદીપરત્નસાગરે કરેલ શતક-૧૭ નો ટીકાસહિતનો અનુવાદ પૂર્ણ |
