________________
૧૯
૧૯/-/3/૩૬૨ ચાવતું વિશેષાધિક છે ?
ગૌતમ (૧) સૌથી થોડી અપચતા સૂક્ષ્મ નિગોદની જઘન્ય અવગાહના, () અપયતા સમ વાયકાયિકની જઘન્યા અવગાહના અસંખ્યાતગણી, (3) અપયતા સૂમ તેઉકાયની જઘન્યા અવગાહના અસંખ્યાતગણી, (૪) આપતા સૂમ અકાયની જઘન્યા અસંખ્યાતગણી, (૫) અપયતા સૂક્ષ્મ પૂરતીની જઘન્યા અસંખ્યાતગણી.
(૬) અપયા ભાદરવાયુની જઘન્યા અવગાહના અસંખ્યાતગણી, () અપયા ભાદર તેઉની જઘન્ય અવગાહના અસંખ્યાતગણી, (૮) અપયક્તિા ભાદર આકાયની જઘન્યા અવગાહના અસંખ્યાતગણી, (૯) આપતા ભાદર પૃedીની જઘન્યા અવગાહના અસંખ્યાતગણી, (૧૦,૧૧) પતિ-અપયક્તિા પ્રત્યેકશરીરી બાદર વનસ્પતિકાયની ભાદર નિગોદની જEdજ્યા અવગાહની બંને તુલ્ય અને અસંખ્યાતગણી.
(૧૨) તેનાથી પયર્તિા સૂક્ષ્મનિગોદની જઘન્યા અવગાહના અસંખ્યાતગણી, (૧૩) તેની જ અપયતાની ઉત્કૃષ્ટી અવગાહના વિશેષાધિક (૧૪) તેની જ પયરતાની ઉત્કૃષ્ટી અવગાહના વિશેષાધિક. (૧૫) પયતા સૂમ વાયુકાયિકની જઘન્યા વગાહના અસંખ્યાતગણી. (૧૬) તેની જ અપયતાની ઉત્કૃષ્ટી અવગાહના વિશેષાધિક. (૧) તેની જ પ્રયતાની ઉત્કૃષ્ટી વિશેષાધિક, (૧૮ થી ર૦) એ પ્રમાણે સુક્ષ્મ તેઉકાયની જાણવી.
(૧ થી ૩) એ પ્રમાણે સુક્ષ્મ અકાય પણ છે. (૨૪ થી ર૬) એ રીતે સૂક્ષ્મ પૃવીકાયિક, તે વિશેષાધિક છે. (૨૩ થી ૨૯) એ રીતે ભાદર વાયુકાયિક તે તે વિશેષાધિક છે (૩૦ થી ) એ રીતે બાદ તેઉકાયિક વિશેષાધિક છે. (35 થી ૩૫) એ રીતે બાદર અપ્રકાયિકની વિશેષાધિક. (૩૬) થી 3૮) એ રીતે બાદર પ્રણવીકાયિકની વિશેષાધિક છે. • • બધી ત્રણ ગમ વડે કહેવી.
() પયક્તિા બાદરનિગોદની જઘન્યા અવગાહના અસંખ્યાતગણી, (૪) તેની જ અપચતાની ઉત્કૃષ્ટી અવગાહના વિશેષાધિક છે. (૪૧) તેની જ પ્રયતાની ઉત્કૃષ્ટી અવગાહના વિશેષાધિક, (૪૨) પયક્તિા પ્રત્યેક શરીર ભાદર વનસ્પતિકાયિકની જઘન્યા અવગાહના અસંખ્યાતગણી (૪૩) તેની જ આપયાની ઉત્કૃષ્ટી અવગાહના અસંખ્યાતગણી. (૪૪) તેની જ પતિાની ઉત્કૃષ્ટી અવગાહના અસંખ્યાતગણી છે.
• વિવેચન-૭૬૨ -
અહીં પૃથ્વી-અૉઉ-વાયુ-નિગોદના પ્રત્યેક, સૂમ, બાદર ભેદો છે. એ રીતે આ દશ અને અગિયાર પ્રત્યેક વનસ્પતિ, એ પ્રત્યેકના પર્યાપ્તા-અપયક્તિા એમ ૨૨ભેદ થયા. તે પણ જઘન્ય-ઉત્કૃષ્ટી અવગાહના એ રીતે ૪૪-ભેદ, જીવ ભેદોમાં સ્તોકાદિ પદથી અવગાહના કહેવી.
સ્થાપના આ રીતે - પૃથ્વીકાયની નીચે સૂક્ષ્મ-Mાદર પદ, તેની નીચે પ્રત્યેકને
Boo
ભગવતી-અંગસૂત્ર સટીકઅનુવાદ/૪ પર્યાપ્તા-અપર્યાપ્તા પદ, તેની નીચે પ્રત્યેકની જઘન્ય-ઉત્કૃષ્ટી અવગાહના. એ રીતે અપુકાયિકાદિ પણ સ્થાપવા, પ્રત્યેક વનસ્પતિની નીચે પયક્તિાઅપર્યાપ્તા બે પદ, તેની નીચે પ્રત્યેકની જઘન્ય-ઉત્કૃષ્ટી અવગાહના લેવી. આ પૃથ્વી આદિની અંગુલની અસંખ્યાત ભાગ માત્ર અવગાહનવ છતાં અસંખ્યય ભેદવથી સાંગુલનો અસંખ્યાત ભાગ, બીજા-બીજાની અપેક્ષાએ અસંખ્યગુમવમાં વિરોધ નથી. પ્રત્યેક શરીર વનસ્પતિની ઉત્કૃષ્ટ અવગાહના સમધિક ૧ooo યોજન જાણવી.
પૃથ્વી આદિના જે અવગાહના ભેદો, તેનું સ્તોકાદિ કહ્યું. હવે કાયાને આશ્રીને તેનું જ ઈતર-ઈતર અપેક્ષાએ સૂક્ષ્મત્વ કહે છે –
• સૂત્ર-૩૬૩ :
ભગવન્! આ પૃથવી-અy-dઉ-વાયુ-વનસ્પતિકાયિકમાં કઈ કામ સૌથી સૂક્ષ્મ અને કઈ જાય સર્વેથી સૂક્ષ્મતર છે?
ગૌતમ! વનસ્પતિકાયિક સૌથી સૂક્ષ્મ, વનસ્પતિકાયિક સૌથી સૂક્ષ્મતર છે . • ભગવન ! આ પૃedી-અરૂ-તેઉ-વાયુકાયિકમાં કઈ કામ સૌથી સૂક્ષ્મને કઈ કામ સૌથી સૂક્ષ્મતર છે? ગૌતમ ! વાયુકાય સૌથી સૂક્ષમ અને સૂઢમાર છે. -. ભગવન! આ પૃedી-અકૃ-તેઉકાયિકમાં કઈ કામ સૌથી સૂક્ષ્મ અને કઈ કાય સૌથી સૂક્ષ્મતર છે? ગૌતમ ! તેઉકાય સૌથી સૂક્ષ્મ અને સૂક્ષ્મતર છે. • - ભગવાન ! આ પૃથવીકાયિક, પ્રકાયિકમાં કઈ કાય સૌથી સૂક્ષ્મ અને સુમતર છે . - ભગવન! આ પૃવીકાયિક, કાચિકમાં કઈ કાય સૌથી સૂક્ષ્મ અને કઈ કામ સૌથી સૂક્ષ્મતર છે ? ગૌતમ અકાય સૌથી સૂક્ષ્મ અને સૂક્ષ્મતર છે. - -
ભગવન! આ પૃadી-અોઉં-વાયુ-વનસ્પતિકાચિકમાં કઈ કાય સૌથી ભાદર, કઈ કામ સૌથી ભારતર છે? ગૌતમાં વનસ્પતિકાય સૌથી ભાદર અને ભાદરતર છે. • • ભગવતા આ પૃedી-અપ-ઉ-વાયુકાયિકમાં કઈ કામ સૌથી ભાદર કઈ કાય સૌશી બાદતર છે? ગૌતમાં પ્રતીકાય સૌશી ભાદર અને સૌથી બાદરતર છે. ભગવાના આ આકાય-તેઉકાય-વાયુકાયની કઈ કામ સૌથી ભાદર, કઈ કાય સૌથી ભાદરવર છે? ગૌતમાં અકાય સૌથી ભાદર સૌથી બદતર છે, ભગવના આ તેઉકાય અને વાયુકામાં કઈ કાય સૌથી બાદર, કઈ કાય સૌથી બદતર છે? ગૌતમાં તેઉકાય સૌથી ભાદર સૌથી ભાદરતર છે.
ભગવદ્ ! પૃedી શરીર કેટલું મોટું છે ? ગૌતમ ! અનંત સૂમવનસ્પતિકાયિકના જેટલા શરીરો છે, તેટલા સુક્ષ્મ વાયુકાયના શરીર થાય છે, અસંખ્યાત સૂમ વાયુનાસિકના જેટલા શરીરો છે, તેટલું એક સૂક્ષ્મ નિકાયનું શરીર થાય છે. અસંખ્યાત સૂક્ષ્મતેઉકાયના જેટલા શરીર છે, તેટલું એક સૂક્ષ્મ અપૂકાયનું શરીર છે. અસંખ્યાત સૂક્ષમ અકાયના જેટલા શરીર છે, તે એક સૂમ પૃથ્વીકાયનું શરીર છે
- અસંખ્યાત સૂક્ષ્મ પૃવીકાયના જેટલા શરીર છે, તેટલું એક ભાદર
