________________
૪૦/૧/૩ થી ૧૧/૧૦૬૭.
ભગવતી-અંગસૂત્ર સટીકઅનુવાદ-૫
(110) (Proof-2)
કૃણલેયા શતક સમાન છે. વિશેષ એ - તેઓ અવિરત છે. સંચિણા, સ્થિતિ
ઔધિક ઉદ્દેશક સમાન છે. પહેલા પાંચ સમુદ્યાત છે. ઉદ્ધતના પૂર્વવત્, અનુત્તર વિમાન ન કહેવું. સર્વે પ્રાણો? તે અર્થ સમર્થ નથી. બાકી બધું કૃણવેશ્યા શતક મુજબ ચાવતુ અનંતવાર. એ પ્રમાણે સોળે સુઓમાં છે.
ભગવન / પ્રથમ સમય અભયસિદ્ધિક કૃતયુમ કૃતયુગ્મ સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિયો ક્યાંથી આવીને ઉપજે? સંજ્ઞીના પ્રથમ સમય ઉદ્દેશક સમાન. વિશેષ એ - સમ્યકત્વ, સમ્યફમિથ્યાત્વ, જ્ઞાન, સર્વત્ર નથી. બાકી પૂર્વવતું. અહીં પણ ૧૧ઉદેશા કહેતા. પહેલો-એ-પાંચમો એકગમક, બાકી આઠ એક ગમક.
ભગવતુ કૃણલસી અભવસિદ્ધિક કૂતયુગ્મ કૂતયુગ્મ સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિયો ક્યાંથી આવીને ઉપજે 7 ઔધિક શતક સમાન કહેવું. વિશેષ એ - તે જીવો કૃણાલી છે ? હા, છે. સ્થિતિ અને સંચિઠ્ઠણા કૃષ્ણલેચી શતક સમાન છે. બાકી પૂર્વવતું. ભગવન તેમજ છે, તેમજ છે.
એ પ્રમાણે છ લશ્યાના છ શતકો કૃષ્ણલેચીશતક સમાન કહેu. વિશેષ એ - સંચિકૃષ્ણ અને સ્થિતિ ઔધિક શતક મુજબ કહેતી. વિશેષ એ - શુકલવેચી ઉકૃષ્ટ અંતમુહૂર્ત અધિક ૩૧-સાગરોપમ, સ્થિતિ ૩૧-સાગરોપમ. જEાન્ય પૂર્વવતું. સબ સમ્યકત્વ, જ્ઞાનો નથી. વિરતિ, વિરતાવિરતિ, અનુતર વિમાનોત્પત્તિ નથી. સર્વે પ્રણો ? તે અર્થ સમર્થ નથી. ભગવના તેમજ છે. એ રીતે આ સાત અભિવસિદ્ધિક મહાયુગ્મ શતક છે. ૨૧-મહાયુગ્મ શતકો થયા. બધા મળીને કુલ ૮૧-મહાયુગ્મ શતકો પૂરા થયા.
• વિવેચન-૧૦૬૬,૧૦૬૭ -
આ કૃણાલેશ્યા અવસ્થાન સાતમી પૃથ્વીની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ પૂર્વભવ પર્યાવર્તી, કૃષ્ણલેશ્યા પરિણામ આશ્રીને છે. નીલલેશ્યા શતકમાં જે સ્થિતિ કહી તે પાંચમી પૃથ્વીના ઉપરિતન પ્રતટમાં સંભવે છે. • x - કેમકે નીલલેશ્યા તેમાં હોય. • x • “ત્રણ ઉદ્દેશામાં”. પહેલા, ત્રીજા, પાંચમામાં. કાપોતલેશ્યા શતકમાં જે સ્થિતિ કહી છે, તે ત્રીજી પૃથ્વીના ઉપરિતન પ્રતટને આશ્રીને છે.
| તેજલેશ્યા શતકમાં કહેલ સ્થિતિ ઈશાન દેવના પરમાયુને આશ્રીને છે. પાલેશ્યા શતકમાં કહેલ સ્થિતિ બ્રહ્મલોક દેવાયું આશ્રિત માનવી. કેમકે તેમાં જ પાલેશ્યને આટલું આયુ હોય. -x- શુક્લલેશ્યા શતકમાં સાંતમુહૂર્ત 13-સાગરોપમ અવસ્થાન છે, તે અનુત્તર વિમાન આશ્રિત છે. જ્યાં ૩૧-સાગરોપમ કહ્યું છે, તે ઉપરના શૈવેયકને આશ્રીને માનવું. ત્યાંજ દેવોનું આટલું આયુ છે, ભવ્યો ઉત્કૃષ્ટથી અહીં ઉપજે, પછી નહીં.
મુનિ દીપરત્નસાગરે કરેલા | શતક-૪૦નો ટીકાસહિતનો અનુવાદ પૂર્ણ
E:\Maharaj Saheib\Adhayan-131Book-13CI
૬ શતક-૪૧ ૬
- X - X - શતક-૪૧, ઉદ્દેશો-૧ છે.
- X - X - X - • સૂત્ર-૧૦૬૮ :
ભગવન! રશિયુમ કેટલા છે ? ગૌતમ! ચાર : કૃતયુમ યાવત્ કસોજ. ભગવન્! એમ કેમ કહ્યું - X •? ગૌતમ! જે રાશિમાં ચારથી અપહર કરતા ચાર શેષ રહે, તે ‘રાશિમુમ્મ, કૃતયુગ્મ છે. એ પ્રમાણે ચાવતુ જે રાશિ ચાર વડે અપહાર કરતા શેષ એક રહે તે રાશિયુમ્મ, કલ્યોજ કહેવાય. તેથી એમ કહ્યું કે ચાવતુ લ્યોજ છે.
ભગવન્! રાશિમુખ કૃતયુગ્મ નૈરયિક ક્યાંથી ઉપજે 7 ઉપપાત ભુતકાંતિ પદ મુજબ કહેવો. • - ભગવન ! જીવો એક સમયથી કેટલા ઉપજે? ગૌતમ ! ચાર, આઠ, ભાર સોળ, સંપ્રખ્યાતા કે અસંખ્યાતા ઉપજે.
ભગવાન ! તે જીવો સાંતર ઉપજે કે નિરંતર ? ગૌતમ ! બંને. જે સાંતર ઉપજે તો જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી અસંખ્યાત સમયનું અંતર કરીને ઉપજે નિરંતર ઉપજનાર જઘન્યથી ને સમય, ઉત્કૃષ્ટથી અસંખ્ય સમય પ્રત્યેક સમયે અવિરહિત નિરંતર ઉપજે.
ભગવાન ! તે જીવો જે સમયે કૃતયુગ્મ, તે સમયે ગોજ. જે સમયે વ્યાજ તે સમયે કૃતયુગ્મ હોય ? ના તેમ નથી. જે સમયે કૃતયુગ્મ તે સમયે દ્વાપરયુગ્મ, જે સમયે દ્વાપરયુગ્મ તે સમયે કૃતયુગ્મ હોય ? ના. તેમ નથી, જે સમયે કૃતયુમ, તે સમયે કલ્યોજ, જે સમયે કહ્યૌજ તે સમયે કૂવયુગ્મ હોય ? ના તેમ નથી. • - • ભગવન! તે જીવો કઈ રીતે ઉપજે? ગૌતમ! જેમ કોઈ કૂદનાર કૂદતો એવો ઉપયત શતક મુજબ ચાવતું પરપ્રયોગે ન ઉપજે.
ભગવન! તે જીવો, આત્મ યશથી ઉપજે કે આત્મ અયશથી ? ગૌતમ ! આભયશથી નહીં. અlભ અયશથી ઉપજે. જે આત્મ અયશથી ઉપજે તો આત્મિયશથી નિવહિ કરે કે આત્મ અયશથી? ગૌતમી આત્મ યશથી નહીં પણ આત્મ અયશથી નિવાહ કરે. જે આત્મ અયશથી નિવહિ કરે તો સલેરી હોય કે લેરી ? ગૌતમ! સલેયી છે, અલેક્સી નથી.
જે સતેંચી હોય તો સક્રિય છે કે અક્રિય? ગૌતમાં સક્રિય છે, અજિંક્ય નથી. જે સક્રિય હોય તો તે જ ભવગ્રહણથી સિદ્ધ થઈ ચાવ4 અંત કરે? ના, તેમ નથી. - - - ભગવા રાશિ સુષ્મ વસુષ્મ અરુકુમારો ક્યાંથી ઉપજે? નૈરયિક માર્ક સંપૂર્ણ કહેવું એ પ્રમાણે પંચન્દ્રિય તિચિ જન કહેતું વિશેષ એ - વનસ્પતિકાયિક યાવત અસંખ્યાતા કે અનંતા ઉપજે છે. બાકી પૂર્વવત મનુષ્યો પણ એ પ્રમાણે કહેવા યાવત તે આત્મ યશથી ન ઉપજે આત્મ અયાથી ઉપજે છે.
છે તે આત્મ અયશથી ઉપજે તો શું આત્મ યશથી નિવહિ કરે કે આત્મ અયશથી ? ગૌતમ! બંને રીતે કરે છે આત્મયશથી નિહિ કરે તો શું સલેક્સી હોય કે અલેક્સી ? ગૌતમ ! તે બંને હોય. જે અલેચી હોય તો સક્રિય હોય કે અયિ? ગૌતમ સક્રિય ન હોય, અ-ક્રિય હોય. જે અ-ક્રિય હોય તો તે
