________________
ઢીને કે
ગૌરવગાથ આપની એમાં સંમતિ હોય તો જ એ બરાં રાજ્યના દફતર ઉધરાવું નહિં તે એ રકમ ભરપાઈ કરવાનું મારા શીરે છે. -
મંત્રી સજજન ! આ રમણિય સ્થઓમાં આ પ્રકારની દીર્ધદશિતા વાપરી માત્ર એક વેડફાઈ જતી વારસોને તેં બચાવ્યા છે એટલું જ નહીં પણ સાથોસાથ મારી કાર દિગત વ્યાપી બનાવી છે.
(૨) શાન્ત મહેતા સિદ્ધરાજના આ અમાત્ય શાન્ત મહેતા ઉપરાંત શાસ્તુક કે સંપકર નામથી ઓળખાયેલા દષ્ટિગોચર થાય છે. “વિક્રમ માંકદેવ” ચરિત, ચૌરપંચાશિકાના કર્તા તેમજ રાજવીના પિતા કર્ણદેવના સમકાલીન પ્રસિદ્ધ કાશ્મીરી કવિ બિહણ પોતાની નાટિકા “કર્ણસુન્દરી માં જણાવે છે કે-કર્ણદેવના વખતમાં શાનું મહાઅમાત્યપદે હતા. મહામાત્ય સંપન્કરે પાટણમાં પ્રવર્તાવેલા શ્રી આદિનાથની યાત્રા-મહોત્સવ વેળા એ નાટિકા ભજવાવેલી એવો ઉલ્લેખ એની પ્રસ્તાવનામાં છે.
બિહણે “કર્ણસુન્દરી ” માં શાતુને “વાસવદત્તા” માં વર્ણવેલા વત્સરાજના મહામાત્ય યૌગંધરાયણ સાથે સરખાવ્યો છે. તેની ચતુરાઈ, ધર્મપ્રેમ અને શૈર્ય અંગેની અનેક વાતે “પ્રબન્ધચિંતામણિ ”કારે નોંધી છે. કવિ બિહણ બ્રાહ્મણ હોવા છતાં આ નાટિકાના મંગળાચરણમાં જિનેશ્વરની સ્તુતિ કરે છે તે વિચારતાં એ કાળે સાંપ્રદાયિકતાનું ઝેર નહોતું પ્રસર્યું અને પરસ્પરને સદભાવ સંગીનતાસૂચક હતો એમ અનુમાની શકાય છે. આ ઉપરાંત અન્ય સંખ્યાબંધ એતિહાસિક તેમજ અર્ધ– એતિહાસિક પ્રબન્ધાત્મક ગ્રન્થોમાં શાંત મંત્રી વિષેના જે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
