________________
ૌરવગાથા
[૫૭] ગશાસ્ત્ર, ત્રિષષ્ઠિ શલાકા પુરુષ ચરિત્ર, દયાશ્રય, શબ્દાનુશાસન વિ. તેમના વિદ્વાન શિષ્ય રામચંદ્ર કેટલાક પ્રખ્યાત નાટક આ સમયમાં જ રચ્યાં. એ કાળે શ્રી પાળ રાજકવિ તરીકે અને સલાક પ્રખ્યાત સંગીતવિશારદ તરીકે જાણીતા હતા. રાજવીએ જુદાજુદા એકવીશ સ્થાને પુસ્તકાલય સ્થાપ્યા અને જૂના ગ્રંથોનું શોધન કરી, નવી પ્રતે તૈયાર કરવા સારુ સંખ્યાબંધ લહીઆઓ રોકયા. કુમારપાળ ભૂપને પલદેવી રાણીથી થયેલી એક કુંવરી હતી. એનું નામ લીલાવતી હતું. તેણીને પ્રતાપમ નામા પુત્ર હતો. આ રીતે તૃપની ગાદી પર એક તરફ ભત્રિજા એવા અજયપાળના અને બીજી તરફ પ્રતાપમલ્લનો હક હતો. અજયપાળ શિથિલ આચારનો તેમ કૂર અને વ્યસની હોવાથી રાજવી તેમજ અન્ય સલાહકારોની નજર પ્રતાપમલ્લને ગાદીએ આણવાની હતી. ભવિતવ્યતાના કારણે એ શક્ય ન બન્યું. શ્રી હેમચંદ્રસૂરિના સં. ૧૨૨૯માં સ્વર્ગગમનથી રાજાને ઘણે આઘાત થયે અને પછી છ માસમાં તેમનું મૃત્યુ થયું. અજયપાળ ગાદીએ આવ્યા. રાજ્ય વફાદાર પ્રત્યે વૈર લીધું અને ત્રણ વર્ષમાં કમોતે મર્યો.
ટાંક મહાશયના નિમ્ન શબ્દ ટાંકી આ પ્રખ્યાત રાજવીની જીવનઝાંખી પૂર્ણ કરવામાં આવે છે–
Kumarpal belonged to that class of rulers whose best-known representatives among the Jainas are Samprati, Amoghavarsh & Kharavella. He managed to combine in him the benevolence of a monk with the wisdom of a statesman. He was just impartial and laborious pure and above reproach in his private life, simple and frugal in bis habits, regid and strick in the observance of his religious vows. Kumarpal was a perfect model of Jaina purity and piety.
(P. 12-13 Some Distinguished Jains )
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
