________________
ઐતિહાસિક જેવી મારવાડના રાઠોડ મુખ્ય રાયપાલના વંશમાંથી આ મિહને તે ઊતરી આવ્યા છે. લેકવાયકા પ્રમાણે રાજ્યપાલને તેર સંતાને હતા, જેમાં મોટો કનકપાલ વિક્રમ સં. ૧૩૦૧ માં ગાદીએ બેઠે. બાકીના બારમા એકનું નામ મોહન હતું જેના ઉપરથી એને વારસો મેહનત તરીકે ઓળખાયા.
મોહનજીને એક ભટ્ટો રાણું હોવા છતાં તેણે શ્રીમાલવંશની એક કન્યા સાથે લગ્ન કર્યા. એનાથી સાતસેન નામે એક પુત્ર થયે. ઉમર લાયક થતાં આ સપતસેન જૈનધર્મને ઉપદેશશ્રવણથી ચુસ્ત જેન બન્યા. અને એથી એને ઓસવાલ જ્ઞાતિમાં દાખલ કરવામાં આવ્યું. “મોહનેત ” તેથી સપતસેનને પોતાના આદિ પુરુષ તરીકે માને છે.
મારવાડના ઇતિહાસમાં “મેહનતે એ ગૌરવભર્યો ભાગ ભજવ્યું છે. તેમનામાંથી લડવૈયા જેમ પેદા થયા છે તેમ રાજકારભાર ચલાવવામાં દક્ષતાથી કામ લઈ શકે તેવા મુસદીઓ પણ પ્રગટ્યા છે. એમાંનાં કેટલાકના નામ સાથે બહાદુરી ને શોર્યતા દાખવવાના અનેરા પ્રસંગે જોડાયા છે. ઇતિહાસના ગષકને એ બધું હસ્તામલકવત્ છે.
વિક્રમ સં. ૧૯૩૫ માં, સાવરડા (Savarada) આગળની લડાઈમાં, મેગલ સાથે યુદ્ધ ખેલતાં “અચલોજી” નું ખૂન થયું. “જયમલ વડનગરના ગવર્નર કે સૂબા તરીકે વિક્રમ સં. ૧૬૭૧ માં અધિકાર ભોગવતો હતો અને મારવાડને ઇતિહાસ રચનાર નેણસી એ સર્વ મેહનત વંશમાં જન્મેલા નામાંકિત પુરુષો છે. આ તે નામનિશ માત્ર છે. ઇતિહાસનાં અભ્યાસી માટે ઘણું સામગ્રી અણધાયેલી પડી છે. આ ઉલ્લેખને આશય ઉપરકહ્યું તેમ જેને પર કાયરતાની છાપ મારનાર -લેખકની આંખ ઉઘાડવાને છે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
