________________
[ ૭૦ ].
એતિહાસિક પૂર્વજોની વિસ્તાર કરવો જરૂરી નથી. આ લેખમાળાનો આશય એટલે જ છે કે “અહિંસા grો ધર્મ થી જેનાં બીજારોપણ થાય છે એવા દયામય જેને ધર્મને પાળનાર પણ સમય આવ્યે શૂરાતન દાખવવામાં પંચમાત્ર પીછેહઠ નથી કરતા. અલબત્ત, જૈન ધર્મ નિતાંત અહિંસા પાળવામાં જ આત્માન્નતિ સમાયેલી છે.” એમ કહે છે અને જીવનમાં દયા, કરુણું કિંવા સકળ સૃષ્ટિના કીડીથી માંડી કુંજર સુધીના પ્રાણીવર્ગ પ્રત્યે અને રંગ કે જાતિને ભેદ ગણ્યા સિવાય સર્વ માનવગણ સાથે-મૈત્રીભાવ કેળવવાની વાતને જ અગત્ય આપે છે. એ સિવાય ઉચ્ચ ભૂમિકા પ્રાપ્ત થઈ શકતી જ નથી એમ કિંડિમનાદે જાહેર પણ કરે છે, એથી વિપરીત વર્તનમાં અર્થાત્ સમરભૂમિ પર શત્રુન્યનું લેહી રેડવામાં ચોકખી ને ઊઘાડી હિંસા થાય છે અને એથી કર્મબંધ પડે છે કે જે ભગવ્યા વિના આત્માને ચાલી શકતું જ નથી એમ પણ માને છે. આમ છતાં જ્યાં સંસારસ્થ આત્માને રાજકીય કે કેટુંબિક ફરજ આવી પડે ત્યાં કાયરતાને ખંખેરી શૂરવીરતા દાખવવાનો માર્ગ ગ્રહણ કરવાનું સૂચન કરે છે. નિબળ, ડરપોક કે હતાશ થઈ બેસી રહે એ નથી તે સાચા માનવ કે નથી તો સાચો જેના કાયરોને જૈનધર્મ હોઈ જ ન શકે. જૈનસાહિત્યમાં તો એ ભૂરા એ રૂાર જેવું પદ વાપરવામાં આવ્યું છે તે અવશ્ય મનન કરવા જેવું છે. એટલે આજે જેનેતર લેખકો કેટલીક વાર બેજવાબદારીથી ગુજરાતના પતન માટે અથવા તે ભારતવર્ષમાં પથરાયેલી નિર્બળતા માટે જૈન ધર્મની અહિંસાને જવાબદાર માની લે છે એમાં કંઈ જ તથ્ય નથી, એ વાતના વિરોધમાં એક કરતાં વધુ ઉદાહરણે રજૂ કરી શકાય તેમ છે અને ભામાશાનું ઉદાહરણ એમાં વધુ એક ઉમેરો કરે છે.
અમાપ હાડમારી ભોગવી, ગિરિકંદરાનાં આકરાં કષ્ટો સહન
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
