________________
સૌગાથા
[ ૧૩૩ ] એમ કરવાની ઘસીને ના પાડી. વીરધવળ ઘડીભર તા વિચારમાં પડ્યો પણ વસ્તુપાળે ઢઢતાપૂર્વક જણાવ્યું કેયાત્રાએ નીકળેલા દુશ્મનના માણસનું પણુ આતિથ્ય કરવું એ રાજ્યધર્મ છે અને એમાં જ આપણી Àાભા છે, અને પરિણામે એથી લાભ જ થશે. ઉભય બંધુઓની એ વાત પર અડગતા ોઇ વીરધવળે પેાતાના વિચાર પડતા મૂકયા, અને યેાગ્ય લાગે તેવું આતિથ્ય કરવાની મંત્રીશ્વરને છૂટ આપી. વસ્તુપાળે મુલ્લાજીને માન અકરામ આપી એવી તા આગતા-સ્વાગતા કરી કે જ્યારે એ પાછા ફરી દિલ્હી પહેાંચ્યા ત્યારે સુલતાનને ધેાળકાના રાજવી તથા મત્રીના પાતા પ્રત્યેના વર્તાવના ભારાભાર વખાણ કર્યાં અને એની લાગવગથી ઉભય રાજ્ય વચ્ચે મિત્રતાના સબ ંધ બંધાયા. બીજા પુસ્તકામાં આ પ્રસંગના ઉલ્લેખ છે પણ જુદા રૂપે નાંધાયા છે. એમાં બાદશાહના ધર્મગુરુને સ્થાને સુલતાનની માતા હજે નિકળ્યાની વાત છે અને એ મનાવ ખંભાત સમીપ અન્યાનું જણાવેલ છે, આમ છતાં મૂળ મુદ્દામાં જરા પણ ફેર પડતા નથી, એ પ્રસ ́ગમાં બંધુયુગલની દીર્ઘદર્શિતા અને મુત્સદ્દીગીરીનાં સ્પષ્ટ દર્શીન થાય છે. એમાં માનવ જીવનની સૌરભ જેમ દૃષ્ટિગોચર થાય છે તેમ રાયધર્મ અને રાજયહિત પણ સ્પષ્ટ દેખાય છે.
ટાંક મહાશયના નીચેના શબ્દો વસ્તુપાળ-તેજપાળના કારભાર માટે સંપૂર્ણ પ્રશસ્તરૂપ હાવાથી મૂળ ભાષામાં ઉતાર્યા છે.
'Under Vastupal' says an eye-witness,' low people ceased to earn money by base-means; the wicked turned pale; the righteous prospered. All honestly and securely piled their calling...He repaired old buildings, planted trees, sank wells, laid out parks and rebuilt the city. All castes and creeds he treated alike. (Bom, Gaz. 1. 1. 199 )
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
