________________
ચોળવામા
[ ૧૧ ]
પ્રયાસ આરંભ્યા ત્યારે વાઘેલા લવણુપ્રસાદે ધેાળકામાં પેાતાની સ્વતંત્ર ગાદી સ્થાપી; અને જે પ્રદેશ સાબરમતી અને નમ દા વચ્ચે આવેલ હતા એ સર્વ ઉપર તેમજ ધાળકા-ધંધુકાના
હલાઓ ઉપર પેાતાનું’ વસ્વ સ્થાપ્યું. આમ છતાં અણુહિલપુરનાં મહારાજ્ય પ્રત્યેની ભક્તિમાં જરા પણ ન્યૂનતા આવવા ન દીધી. લવણુપ્રસાદ ઘણા ડાહ્યો અને દીદી સરદાર હતા અને સાથેાસાથ પાકા મુસદ્દી પણ હતા. રાજવી ભીમ સાથેના એના વર્તાવ ઇસ્ટ ઇંડિયા કંપનીના-બ્રીટીશ દિવાનને મેાગલ પાદશાહે શાહ આલમ સાથે હતા તેવા પ્રકારના કહી શકાય. અ ંગ્રેજીમાં ટાંક મહાશયે કહ્યું છે કે-He cared more for the substance than for the shadow. ( અર્થાત્ એ ડાળાં–પાંદડાં કરતાં મૂળની જ વધારે ચિંતા કરતા હતા) એ અક્ષરશ: સાચું છે.
લવણુપ્રસાદે પૂણુ શક્તિ વાપરી વાઘેલા રાજ્યની સ્થાપના કરી, છતાં પાતે તા આખર સુધી પાટણની ગાદીને વફાદાર ખડીએ રાજા રહ્યો. ધેાળકાના રાજ્યની સ્થાપનામાં પાતે અગ્ર ભાગ ભજવ્યા છતાં એ પર પાતે ન બેસતાં પેાતાના પુત્ર વીરધવલને બેસાડ્યો. આ રાજવી વીરધવલના પ્રખ્યાત મંત્રીએ એ આપણા વાર્તાનાયક વસ્તુપાળ અને તેજપાળ. એ ઉભય ખ ધુએએ શરૂઆતમાં અણહિલવાડની સેવા સ્વીકારી હતી અને પાતામાં રહેલ શૌય અને બુદ્ધિમત્તાનુ જવાહિર એક કરતાં વધુ પ્રસ ંગેમાં ખતાવ્યું હતું. રાણા લવણુપ્રસાદ એમને પારખવામાં પ્રથમ હતા અને તરતજ એણે એ ઉભયને ત્યાંથી ખેંચી લઈ વીરધવલના પાટનગર ધેાળકામાં મૂકયા હતા. પણ એક અભિપ્રાય એવા પણ પ્રાપ્ત થાય છે કે—જ્યારે એ બે ભાઇઓએ વીરધવળની સેવા સ્વીકારી ત્યારે એમની વય પૂરી પચીસની પણ ન હતી; એટલે આ ઉપરથી એમ લાગે છે કે પાટણમાં તેઓએ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
