________________
3•
[ ૮૪]
ઐતિહાસિક પૂર્વજોની તેમનામાં રહેલી વીરતા અને ઉદારતાના દર્શન આસપાસના માણસોને થવા માંડયા હતાં. માત્ર અગીઆરની વયે પહોંચ્યા હશે ત્યાં તો તલવાર અને કટાર ચલાવવામાં હશિયાર ગણાતા વર્ગમાં તેમનો નંબર લાગ્યો હતો.
વિ. સં. ૧૮૬૦માં બીકાનેરથી જે સેના ચુરૂ મોકલવામાં આવી અને વિજય પ્રાપ્ત કરી ચુરૂના માલિક પાસેથી એકવીશ હજાર રૂપી આને દંડ વસુલ કર્યો એમાં શાહ મુલતાનમલ ખજાનચી અને જાલમસિંહ પડિહાર જોડે અમરચંદજી સુરાણ પણ મુખ્ય હતા. એ વેળા દાખવેલી હિંમત અને વાપરેલી દક્ષતા ધ્યાનમાં લઈ સં. ૧૮૬૧માં મહારાજ સુરસિંહજીએ ભટનેરના કિલેદાર જાબ્લારખાં ભટ્ટોને દબાવી શરણે લાવવા સારુ ચાર હજારની રાઠોડ સેના સહિત અમરચંદજીને મોકલ્યા. “તારા તમાં ચંદ છુપે નહી” એ કવિત અનુસાર ભટનેરના કિલા નજિક પહોંચતાં જ સુરાણાજીએ કિલાની આસપાસ સખત ઘેરે નાંખે, અને પાણું પૂરું પાડનાર મુખ્ય સાધન સમા અનુપ સાગર પર કો કરી, સખત ચેકીપહેરે મૂકી દીધો.
જાપ્તારખાંએ શાહના ઘેરા સામે શરૂઆતમાં તો જોરથી ટકાવ કર્યો પણ જેમ જેમ દિવસ વધતાં ગયાં તેમ તેમ કિલામાંની પ્રજાને ખાધાખોરાકી અને પાણીની વિપદ પડવા માંડી, મૂંઝવણ વધી પડી. ભૂખમરાથી મરણ પ્રમાણ વધી પડ્યું. પાંચમે મહિને થાકીને ખાને સુલેહનો વાવટો ફરકાવ્યો અને શરત મુજબ કિલો સોંપી દઈ ખાન પિતાના સાથી સહિત પંજાબ તરફ ચાલ્યા ગયે. એ દિવસ વૈશાખ વદ ૪ ને મંગળવાર હોવાથી સં. ૧૮૬૨માં કિલ્લાનું નામ હનુમાનગઢ રાખવામાં આવ્યું. શાહે જે કુનેહથી કામ લીધું હતું તેના સન્માન અર્થે રાજવી તરફથી અમરચંદજીને દીવાન પદ પ્રાપ્ત થયું અને પાલખીનું બેસણું મળ્યું.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
