________________
એ તે બધું ચાલે', એમાં શું થઈ ગયું?', એવી ઝીણી ઝીણી ભૂલે તે જોવાતી હશે ?' એવું માની મનાવીને એના પ્રત્યે ભારે દુર્લક્ષ સેવાઈ રહ્યું છે. પાઠશાળા એ જૈન–શાસનનું આવશ્યક અંગ
જન શાસનનાં સર્વ અંગોના વિકાસના મૂળમાં પાઠશાળા એ ઉપગી અંગ છે. એમાં કરાવવામાં આવતા અભ્યાસ અને આપવામાં આવતા ધર્મકિયા અને આચારના સુસંસ્કારે માનવ જીવનરૂપી ઉત્તમ મહેલને માટે સુદઢ પાયાનું કામ કરે છે.
પણ સખેદ કહેવું પડે છે કે, વર્તમાનમાં પલટાયેલી શિક્ષણ પદ્ધતિ અને જીવન પદ્ધતિએ પાઠશાળામાં જઈને ધાર્મિક અભ્યાસ કરવાની આપણું ઉત્તમ પ્રાચીન પ્રણાલિકાને ઘણું મેટું નુકસાન પહોંચાડયું છે. સાથે સાથે ધર્મક્રિયા અને આચારને પણ એટલું જ નુકસાન પહોંચાડ્યું છે.
શાળા-કેલેજના અભ્યાસમાં જ મોટા ભાગને સમય વીતાવતા બાળકો પાઠશાળામાં જઈને ધાર્મિક અભ્યાસ કરવા માટે સમય ફાળવી શકતા નથી અને ધાર્મિક અભ્યાસના અભાવે જૈન-દર્શનના આત્મહિતકર અમૂલ્ય તત્વજ્ઞાનથી વંચિત રહે છે. એના કારણે વળી પરંપરાગત ચાલ્યા આવતા ધાર્મિક ક્રિયાઓના અને ધાર્મિક આચા
ના મહામૂલ્યવાન વારસાને પણ ગુમાવી બેસે છે. એથી જીવન-મરણમાં સમાધિ અને પરલેકમાં સદ્દગતિ સાધી શકતા નથી. અનાચારની ઊંડી ખીણમાં ધકેલાઈ જાય છે. આ-રૌદ્રધ્યાનમાં પડી જાય છે. અસમાધિમાં જીવે છે,
18]
