________________
તેવી જ રીતે આપણું પાઠશાળાનાં પણ મુખ્યત્વે ચાર અંગે છેઃ (૧) બાળકે–વિદ્યાથીએ (૨) બાળકના મા–બાપ (૩) પાઠશાળાના વિદ્યાગુરુઓ (૪) અને પાઠશાળાના કાર્યવાહકે.
પાઠશાળાની ગતિમાં આ ચારે ય અંગેનો સર ફાળે છે.
પાઠશાળાનાં સંચાલનમાં આ ચારેય અંગેનું સરખું મહત્વ છે.
પાઠશાળાનાં વિકાસમાં આ ચારે ય અંગેનું પિપોતાનું આગવું મહત્ત્વ છે.
પાઠશાળાનાં આ ચારે ય અંગે જે પિતાની ફરજ બરાબર બજાવતાં રહે તે જ પાઠશાળા હંમેશાં વ્યવસ્થિત રીતે ચાલ્યા કરે અને સુંદર અભ્યાસ થયા કરે. ચારમાંનું એકાદ અંગ પણ જે પોતાની ફરજ ચૂકે તે પાઠશાળાની ગતિમાં અને વિકાસમાં ખામી આવ્યા વિના રહે નહિ. માટે ઉપર્યુક્ત ચારે ય અંગેએ પિતપોતાની ફરજ અદા કરવી જોઈએ. તે ચારેય અંગોની ફરજ આ પ્રમાણે છે. (૧) બાળકે-વિદ્યાર્થીઓની ફરજ -
બાળકેએ વિચારવું જોઈએ કે- આપણને માનવભવ મળે, જિનશાસન મળ્યું, સાચા દેવ, ગુરુ અને ધર્મ મળ્યાં, તે બધું આત્મકલ્યાણ કરી લેવા માટે જ છે.
